Μήπως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να ανησυχούμε για Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο – Τα επικίνδυνα σημάδια

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία συνεχίζεται για 20η μέρα, με τον τραγικό απολογισμό να είναι χιλιάδες νεκροί, εκατομμύρια πρόσφυγες και δεκάδες ισοπεδωμένες πόλεις. Μετά από 20 μέρες σφοδρών εχθροπραξιών, οι διπλωματικές οδοί έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο, ενώ ο Βλαντιμίρ Πούτιν δείχνει ότι δεν πρόκειται να σταματήσει πουθενά, μέχρι να πάρει αυτά που θέλει.

Την ίδια στιγμή, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ο Πούτιν δεν θα χρησιμοποιήσει ακόμα και χημικά όπλα για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, εφόσον συνεχιστεί η θαρραλέα αντίσταση των Ουκρανών.

Παράλληλα, πολλοί είναι οι αναλυτές που υποστηρίζουν ότι ο ρώσος πρόεδρος δεν πρόκειται να σταματήσει στην Ουκρανία και θα επιτεθεί και σε άλλες χώρες, ακόμα και συμμάχους του NATO.

Το ερώτημα στα χείλη όλου του πλανήτη είναι μήπως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε να ονομάσουμε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με ένα τρομακτικό, απαγορευτικό όνομα: ως τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μήπως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να μιλάμε για Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο;

Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου δεν έχει υπάρξει -ευτυχώς- κάποια ευρείας κλίμακας σύγκρουση που θα μπορούσε να ονομαστεί «Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος». Ένας τέτοιος πόλεμος θα συνοδευόταν από πυρηνικές επιθέσεις, θα σκότωνε εκατομμύρια ανθρώπους, η μόλυνση του πλανήτη θα ήταν τόσο μεγάλη που θα έδινε και νέο νόημα στον όρο «κλιματική αλλαγή», ενώ θα άλλαζε για πάντα τη ζωή στη Γη, όπως την ξέρουμε.

Με περισσότερες από δώδεκα μη μαχόμενες χώρες να… διαβάζουν «τα ψιλά γράμματα» των συμμαχικών τους συμφωνιών και να στέλνουν όπλα στο Κίεβο, οι μάχες στην άλλη άκρη της ανατολικοευρωπαϊκής πεδιάδας αποκτούν πολλές από τις ιδιότητες μιας παγκόσμιας σύγκρουσης.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως, σύμφωνα με την ιστοσελίδα theglobeandmail.com, αυτή τη στιγμή, περισσότερες χώρες εμπλέκονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στον αγώνα κατά της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, από όσες εμπλέκονταν στη σύγκρουση που ονομάζουμε Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο όρος Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από το περιοδικό Time το 1939, 11 ημέρες μετά την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία και προτού η Σοβιετική Ένωση προσχωρήσει στη διχοτόμηση αυτής της περήφανης χώρας, αναφέρει το δημοσίευμα.

Σήμερα βρισκόμαστε σε έναν εύθραυστο σημείο: Οποιαδήποτε λανθασμένη κίνηση ή οποιαδήποτε προγραμματισμένη κλιμάκωση από τον Πούτιν προκειμένου να αποπροσανατολίσει από τη στρατιωτική και εσωτερική αποτυχία, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ευρύτερη σύγκρουση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό θα σημάνει πιθανώς και την έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου, αναφέρει ο David Shribman.

Αν συγκρίνουμε το χρονοδιάγραμμα του τωρινού πολέμου, με εκείνο του 1939, θα δούμε ότι η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία βρίσκονταν ήδη σε πόλεμο με τη Γερμανία του Χίτλερ σε αυτό το σημείο- εισήλθαν στον πόλεμο την τρίτη ημέρα των μαχών στην Πολωνία.

Το ίδιο έκαναν και η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, με την επικράτεια της Νέας Γης να προσχωρεί την επόμενη ημέρα, σε μια πολύ ξεχασμένη αλλά όχι ασήμαντη συμβολή. Και φυσικά η Ιαπωνία και η Κίνα πολεμούσαν ήδη για περισσότερα από δύο χρόνια.

Τότε, αρκετές χώρες είχαν βιαστεί να δηλώσουν ουδετερότητα. Η Ιταλία το έκανε. Επίσης η Ισπανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, φυσικά. Πολλοί άλλοι, συμπεριλαμβανομένων, μοιραία, των Κάτω Χωρών και του Βελγίου. Ο Καναδάς, ο οποίος είχε καθιερώσει επίσημη ανεξαρτησία εξωτερικής πολιτικής από τη Βρετανία το 1931, προσχώρησε στον πόλεμο τη 10η ημέρα των μαχών.

Οι… παρ’ ολίγον Τρίτοι Παγκόσμιοι Πόλεμοι

Μελετητές και σχολιαστές έχουν κηρύξει κατά καιρούς τον «Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο» αφότου τα όπλα σίγησαν το 1945.

Για παράδειγμα, ο Ψυχρός Πόλεμος, ο οποίος έφερε αντιμέτωπο το ΝΑΤΟ (το οποίο είχε 15 χώρες το 1955) με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας (με οκτώ) – και περιελάμβανε πολέμους δι’ αντιπροσώπων στην Κορέα, το Βιετνάμ, το Κονγκό, το Λάος, τη Νικαράγουα, την Αγκόλα και το Ογκάντεν – θα μπορούσε να πληροί τις προϋποθέσεις.

Ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος προοιωνιζόταν αλλά δεν πυροδοτήθηκε στην Ουγγαρία (1956), στην Τσεχοσλοβακία (1968) και στην Πολωνία (1981), ούτε προκλήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ (1956) ή της κρίσης των πυραύλων της Κούβας (1962).

Απέτυχε να «εκτοξευθεί» σε αρκετές περιπτώσεις στο Βερολίνο, μεταξύ άλλων το 1948 (όταν οι Σύμμαχοι απάντησαν στον σοβιετικό αποκλεισμό των οδών πρόσβασης με την αερογέφυρα του Βερολίνου) και το 1961 (όταν κατασκευάστηκε το τείχος του Βερολίνου).

Πράγματι, ο M.J. Akbar, πρωτοπόρος Ινδός δημοσιογράφος και πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας, υποστήριξε ότι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος δημιούργησε τις συνθήκες για τη συνέχειά του το 1939 και ότι «ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε άμεσα στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος, μετά τη διαίρεση της Ευρώπης στη Γιάλτα».

Ο όρος «παγκόσμιος πόλεμος» χρησιμοποιείται συχνά προοπτικά. Το περιοδικό Time τον χρησιμοποίησε με αυτόν τον τρόπο λιγότερο από τρεις μήνες πριν από την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία το 1939. Η εφημερίδα Manchester Guardian ανησυχούσε για έναν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μόλις τρεις μήνες μετά το τέλος του πρώτου – και φυσικά κανείς δεν αποκαλούσε την κρίση του 1914-1918 «Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο», επειδή κανείς δεν γνώριζε τότε ότι θα γινόταν Δεύτερος.

Τον αποκαλούσαν Μεγάλο Πόλεμο – που επινοήθηκε για πρώτη φορά από το εθνικό περιοδικό του Καναδά, Maclean’s – αν και ένας ακόμη μεγαλύτερος διαφαινόταν δύο δεκαετίες αργότερα.

Πόσο κοντά είμαστε στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο;

Θα μετονομαστούν σε «Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο» οι συρράξεις στην Ουκρανία; Αυτό, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, εξαρτάται από το πώς θα εξελιχθούν τα γεγονότα σε μια σύγκρουση που, για πολλούς Βορειοαμερικανούς, παραμένει αυτό που ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Νέβιλ Τσάμπερλεϊν, στον ατυχή και πολύ λυπηρό χαρακτηρισμό του, περιέγραψε ως «μια διαμάχη σε μια μακρινή χώρα μεταξύ ανθρώπων για τους οποίους δεν γνωρίζουμε τίποτα».

Όμως μαθαίνουμε όλο και περισσότερα γι’ αυτή τη μακρινή χώρα, και ο πόλεμος εκεί όλο και περισσότερο απασχολεί την προσοχή και τα όπλα του κόσμου…