Δύο δεκαετίες μετά την επικράτηση της Ελενας Παπαρίζου στην 50η Eurovision του Κιέβου με το «My Number One» οι συνεργάτες της νίκης που γιορτάστηκε ως εθνικός θρίαμβος αφηγούνται στο ΒΗΜΑ άγνωστες ιστορίες και αξέχαστα στιγμιότυπα.
20 χρόνια «My Number One»: Αναμνήσεις από ένα θρίαμβο
Στις 21 Μαΐου του 2005 η Άρσεναλ επικράτησε της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ για το Κύπελλο Αγγλίας σε μια θρυλική αναμέτρηση που κρίθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού στα πέναλτι. Στο Νιου Τζέρσεϊ των Ηνωμένων Πολιτειών εγκαινιάστηκε το φαραωνικών διαστάσεων – και μεγαλύτερο στον κόσμο την εποχή εκείνη- τρενάκι roller coaster ύψους 139 μέτρων. Στο προπολεμικό Κίεβο η Γιούλια Τιμοσένκο, εξ απορρήτων συνεργάτης του φιλοευρωπαϊστή προέδρου Βίκτορ Γιουσένκο συμπλήρωνε τον τέταρτο μήνα της ως πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της χώρας.
Η Έλενα Παπαρίζου τη στιγμή της παραλαβής του τροπαίου από την Ουκρανή νικήτρια του 2004 Ρουσλάνα.
Στην πραγματικότητα κανείς στη χώρα μας δεν έχει λόγο να ανακαλεί – και μπορεί να βάλει κανείς στοίχημα ότι ουδείς έχει την πρόθεση να το κάνει- τα παραπάνω γεγονότα. Για την Ελλάδα η 21η Μαΐου του 2005 παραμένει μέχρι σήμερα – και εκτός συγκλονιστικού απροόπτου θα είναι εσαεί- ταυτισμένη με την εμφατική νίκη της Έλενας Παπαρίζου στον 50ο Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision. Ανήμερα της ονομαστικής εορτής της η 24χρονη τότε τραγουδίστρια πέτυχε αυτό που για δεκαετίες θεωρούνταν άπιαστο, ανακουφίζοντας αλλά ταυτόχρονα ανατροφοδοτώντας τη φρενίτιδα που είχε καταλάβει το έθνος μας με τον παρηκμασμένο και μάλλον απαξιωμένο έως τότε στη συνείδηση του εγχώριου τηλεοπτικού κοινού θεσμό.
Η εθνική Helena
«Είκοσι χρόνια μετά, και όλα γυρίζουν ξανά στην καρδιά μου. Δεν ήταν ποτέ για μένα — ήταν για την Ελλάδα μας. Για μια χώρα που αγαπά τη μουσική, που παλεύει, που συγκινείται, που ξέρει να σηκώνεται», λέει σήμερα η Έλενα Παπαρίζου. Ή αλλιώς η τραγουδίστρια που δεν απέκτησε μόνο διαστάσεις μύθου για τα καθ’ ημάς αλλά αναδείχτηκε σε τοτεμική μορφή της Eurovision.
Το «My Number One» επιλέχθηκε μέσω ψηφοφορίας ως το πέμπτο πιο δημοφιλές τραγούδι στην ιστορία της διοργάνωσης λίγους μήνες μετά τη νίκη του Κιέβου ενώ το πόσο κοσμαγάπητη διαχρονικά παραμένει η τραγουδίστρια στους γιουροβιζιονικούς κύκλους προσυπογράφει η μετάκλησή της στις διοργανώσεις του 2021 (Ρότερνταμ) και του 2024 (Λίβερπουλ). Μάλλον τα παραπάνω είναι η καλύτερη απάντηση στη χολερική σχολιάστρια του Guardian που το βράδυ εκείνου του μαγιάτικου Σαββάτου είχε εξαντλήσει το δηλητήριό της για την ελληνική συμμετοχή στο live blog της.
«Το 2005 η Ελλάδα ανέβηκε στη σκηνή της Eurovision και έδειξε σε όλη την Ευρώπη τι σημαίνει ψυχή. Εγώ απλώς είχα την τιμή να είμαι το πρόσωπο εκείνης της στιγμής. Από τότε μέχρι σήμερα, δεν πέρασε στιγμή που να μην ένιωσα ευγνωμοσύνη. Για τη στήριξη, για την αγάπη, για τη σημαία που κρατούσαν οι Έλληνες σε κάθε γωνιά του κόσμου», αφηγείται η τραγουδίστρια σήμερα.
Αξίζει μάλιστα να σημειώσουμε πως παρότι πέτυχε το έως τότε ακατόρθωτο, η Παπαρίζου ούτε εγκλωβίστηκε στη νίκη της, ούτε αιχμαλωτίστηκε σε μια με το στανιό εξαργύρωση της επιτυχίας της, για την οποία μάλιστα είχε προσπαθήσει πολύ περισσότερο – σε χρόνο και κόπο- από τα συνολικά έξι λεπτά – τρία του ημιτελικού και τρία του μεγάλου τελικού- που το κοινό την παρακολούθησε επί σκηνής.
Ο παράγοντας networking
Παρά τον αρχικό δισταγμό της να επιστρέψει στη σκηνή της Eurovision, τέσσερα χρόνια μετά τη συμμετοχή της με τον Νίκο Παναγιωτίδη (Antique) και το τραγούδι «Die for You», η Παπαρίζου όχι μόνο αποδέχτηκε την απευθείας ανάθεση από την ΕΡΤ, αλλά ξεκίνησε ένα μακρύ ταξίδι προώθησης του τραγουδιού στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες μαζί με τη σχολιάστρια εκείνης της χρονιάς, την δημοσιογράφο Αλεξάνδρα Πασχαλίδου. «Ως τότε η Ελλάδα δεν είχε ασχοληθεί στα σοβαρά με την Eurovision», εξηγεί η Πασχαλίδου.
«Δημιουργήθηκε ειδικά για εκείνη τη χρονιά μια πρωτοποριακή εκπομπή με τίτλο “Euromania”, η οποία προβαλλόταν κάθε Παρασκευή βράδυ από την ΕΡΤ, και για τις ανάγκες της οποίας είχαμε ταξιδέψει μαζί με την Έλενα σε πολλές πόλεις της Ευρώπης». Ναι, δεν επρόκειτο απλώς για ένα έξυπνο και μεθοδικά ενορχηστρωμένο networking αλλά για κανονικό lobbying, το οποίο κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ή να παραγνωρίσει πως συνεπικούρησε την προώθηση και την ανάδειξη του «My Number One».
Η Έλενα Παπαρίζου με τη δημοσιογράφο και παρουσιάστρια του τελικού της Eurovision το 2005, Αλεξάνδρα Πασχαλίδου.
Για την Πασχαλίδου η συγκυρία του 2005 ήταν και σε προσωπικό επίπεδο μοναδική, αφού η ίδια είχε το προνόμιο και την ευθύνη να παρουσιάσει τόσο τον τελικό του Melodifestivalen στη Σουηδία – πρόκειται μάλλον για τον πιο έγκριτο και τον πιο επιτυχημένο εθνικό τελικό επιλογής εκπροσώπησης στην Eurovision- όσο και το ελληνικό αντίστοιχό του. Στον δικό μας εθνικό τελικό, το κοινό είχε τρεις επιλογές.
Η Παπαρίζου ερμήνευσε τα τραγούδια «OK», «Let’s Get Wild» και «My Number One», με το τρίτο να παίρνει το χρίσμα και μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη της τηλεψηφοφορίας και της κριτικής επιτροπής (το ποσοστό είχε ανέλθει στο 66,47% ενώ το αποτέλεσμα είχε ανακοινώσει ο Μίμης Πλέσσας. Αρχικά στα τραγούδια που είχαν επιλεγεί από την ΕΡΤ – από τα περισσότερα από 100 που είχαν υποβληθεί- περιλαμβανόταν και το «The Light in our Soul», το οποίο όμως αποκλείστηκε, λόγω διαρροής του στη δημοσιότητα πριν από τον εθνικό τελικό.
Γαλανόλευκη dream team
Από τις αρχές Μαρτίου, όταν πια η ελληνική συμμετοχή είχε όχι μόνο φωνή αλλά και τραγούδι, η Παπαρίζου και η Πασχαλίδου, παλιές γνώριμες από τη Σουηδία, για περισσότερες από οκτώ εβδομάδες περιόδευσαν στην Ευρώπη. Μέχρι που έφτασαν στον τελικό προορισμό τους. Στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας, που την προηγούμενη χρονιά είχε πανηγυρίσει τη νίκη της χάρη στην Ρουσλάνα. «Θυμάμαι ότι έτρεχα σαν τρελή από σύσκεψη σε σύσκεψη να μιλήσω με τους σχολιαστές των άλλων χωρών, να τους πείσω, να δημιουργήσω ένα ολόκληρο storytelling για το τραγούδι. Αφιέρωσα πάρα πολύ χρόνο σε αυτό το κομμάτι», ανακαλεί η Πασχαλίδου.
«Αυτό που μπορώ να πω 20 χρόνια μετά ήταν πως είχαμε τους σωστούς ανθρώπους στις σωστές θέσεις. Ήταν μια πραγματική dream team». Η Ελληνοσουηδή δημοσιογράφος λέει ακόμα πως πιθανότατα δε θα ξεχάσει ποτέ τη στιγμή που από το booth από το οποίο αναμετέδιδε το διαγωνισμό βρέθηκε στη σκηνή. «Αν και είμαι μαχήτρια και δεν κλαίω εύκολα, δε θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που ξεκίνησα να κλαίω. Τα έχασα, ήταν ένα σοκ. Λίγο μετά ήρθαν, με πήραν από το θάλαμο και βρέθηκα στη σκηνή. Ήταν συνταρακτικό, συγκλονιστικό, με δυο λέξεις, μια μαγική στιγμή».
Ημουν κι εγώ στο Green Room
Η Ναταλία Γερμανού, στιχουργός του «My Number One» και αυτόπτης μάρτυρας όσων συνέβησαν εκείνο το βράδυ, τα οποία έζησε στην πηγή, ήτοι στο το Green Room της διοργάνωσης, χρησιμοποιεί κι έναν ακόμα επιθετικό προσδιορισμό, για να περιγράψει εκείνη τη σημαδιακή βραδιά.
Λέει πως τις φορές που τη φέρνει στον νου της, τη φυλλομετρά ως ανεπανάληπτη. Κανείς δε θα ήθελε να είναι στη θέση της όταν ξεκίνησε η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων με χλιαρές επιδόσεις για την Ελλάδα, αλλά όλοι θα ήθελαν να βρίσκονται εκεί λίγα λεπτά της ώρας αργότερα. «Θυμάμαι ότι στα πρώτα αποτελέσματα, όταν δεν παίρναμε μεγάλες βαθμολογίες, είχαμε αρχίσει να τρώμε τα νύχια μας. Ήμασταν όλοι ταραγμένοι. Και λίγο αργότερα, όταν ξεκίνησε η βροχή από τα δεκάρια και τα δωδεκάρια, δεν προλαβαίναμε να καθίσουμε στους καναπέδες. Όλοι όρθιοι».
Η στιχουργός του «My Number One» Ναταλία Γερμανού πιστεύει ότι δεν υπάρχει αλγόριθμος εκπόρθησης της Eurovision
Ρόλο Νέστορα είχε αναλάβει ο Χρήστος Δάντης, ο οποίος, όπως περιγράφει η Γερμανού, φρόντιζε να διατηρεί κλίμα ολύμπιας ψυχραιμίας στην ομάδα. «Ο Δάντης ήταν εκείνος που επέβαλε με έναν τρόπο την ηρεμία. Ειδικά σε μένα και τον Φωκά Ευαγγελινό που είχαμε ενθουσιαστεί και του λέγαμε όσο προχωρούσε η βραδιά πως έχουμε κερδίσει.
Πότε το καταλάβαμε για τα καλά; Όταν ο Άλεξ Παναγή που έκανε τα φωνητικά της Έλενας και είχε τρομερή εμπειρία από την Eurovision έκανε τα μαθηματικά και είδε πως με τις χώρες που απέμεναν για να ανακοινώσουν την ψηφοφορία τους δεν μπορούσε να ανατραπεί η πρωτιά. Τρία περίπου λεπτά πριν από την ανακοίνωση, ήρθε στο μέρος της αποστολής μας ένας τεχνικός, άρπαξε την Έλενα, της έβαλε μικρόφωνο και της είπε “It’s done”».
Ξάγρυπνοι στο Κίεβο
Εκείνο το από κάθε άποψη πανηγυρικό βράδυ κανείς από την ομάδα του «My Number One» δεν κοιμήθηκε, όπως θυμάται η Ναταλία Γερμανού, για την οποία η συγκεκριμένη ημέρα είχε και μία ακόμα πιο βαθιά, συγκινισιακά φορτισμένη σημασία, αφού συνέπιπτε με την έκτη επέτειο από το θάνατο του πατέρα της, του εμβληματικού Φρέντυ Γερμανού.
Η αποστολή ώρες μετά το φινάλε του μεγάλου τελικού επέστρεψε στο ξενοδοχείο της και γιόρτασε στο λόμπι. Ο Δάντης έπαιζε τραγούδια στο πιάνο και η Παπαρίζου τραγουδούσε ως το πρωί. Τέτοιες σκηνές και στιγμές είναι που η τηλεπαρουσιάστρια και στιχουργός λέει πως κρατά καλά φυλαγμένες σε ένα βελούδινο κουτί στο μέρος της καρδιάς της, το οποίο δε θα εκχωρήσει ποτέ τη θέση του εκεί. Όσο για το εάν υπάρχει αλγόριθμος για να εκπορθήσει κανείς το κάστρο της Eurovision; «Όχι, δεν υπάρχει αλγόριθμος ή συνταγή. Γιατί κάθε χρόνο η διοργάνωση αλλάζει. Αλλάζουν οι άνθρωποι, η μουσική, οι τάσεις, το κοινό. Είναι μια χρυσή στιγμή όταν συμβαίνει», καταλήγει η Γερμανού.
Από την Helena στην Klavdia
Για εκείνη την εξόρυξη της χρυσής στιγμής του 2005 δε δούλεψε μόνο η Έλενα Παπαρίζου, οι δημιουργοί του τραγουδιού, τα στελέχη της δημόσιας τηλεόρασης. Γρανάζι ακούραστο και επινοητικό της ελληνικής μηχανής υπήρξε ο Φωκάς Ευαγγελινός. Ο άνθρωπος που έδωσε στο «My Number One» μια σκηνική υπόσταση τόσο ιδανική, ώστε κανείς δε θα μπορούσε ποτέ στο μέλλον να το φανταστεί αλλιώς.
Ο χορογράφος και creative director Φωκάς Ευαγγελινός λέει πως 20 χρόνια μετά τη συμμετοχή της Έλενας Παπαρίζου νιώθει το ίδιο συγκινημένος με τη φετινή εκπρόσωπο της Ελλάδας Klavdia
Παρότι οι πρόβες είναι εντατικές και οι υποχρεώσεις του πυκνές καθώς μπαίνουμε στην τελική ευθεία του 69ου ευρωπαϊκού διαγωνισμού τραγουδιού, ο Ευαγγελινός ξεδιαλέγει από το θησαυρό των προσωπικών αναμνήσεών του την αγωνία που κατέλαβε τα μέλη της ελληνικής συμμετοχής στην εκκίνηση της ψηφοφορίας του 2005. «Δε θα ξεχάσω ποτέ τη δυναμική της ομάδας αλλά και τη θετική ανταπόκριση του κόσμου σε όλη τη διαδρομή προς το Κίεβο. Όπως δε θα ξεχάσω και τις χαμηλές βαθμολογίες στην αρχή της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων μέχρι να έρθει η επικράτηση της Ελλάδας. Πρέπει πάντως να σας πως ότι 20 χρόνια μετά η Klavdia με την “Αστερομάτα” με συγκινεί το ίδιο.
Από το θρίαμβο στην έριδα
Δε θα είχε κανείς κάποιο χειροπιαστό επιχείρημα να αντιπαραθέσει στην τόσο επιβεβαιωμένη από την ίδια την ζωή άποψη ώστε να λαμβάνει διαστάσεις θέσφατου, πως δηλαδή οι άνθρωποι κατέχουμε τεράστια τεχνογνωσία στο να μετατρέπουμε τους θριάμβους μας σε ολέθρους. Τω αυτώ παρολίγον να συμβεί και με το «My Number One». Έπειτα από τη νίκη στο διαγωνισμό του 2005 ο συνθέτης Μάνος Ψαλτάκης διεκδίκησε μέσω της νομικής οδού την πατρότητα του τραγουδιού και σύμφωνα με δικαστική απόφαση κέρδισε το δικαίωμα να αναφέρεται στους δημιουργούς του.
Η κατά κυριολεξία υποδοχή αεροδρομίου των συντελεστών του τραγουδιού το Μάιο του 2005.
Το ΒΗΜΑ με αφορμή το εν λόγω επετειακό κείμενο για τα εικοσάχρονα της πρώτης και μόνης νίκης της Ελλάδας στην Eurovision επικοινώνησε μαζί του όχι με σκοπό να αναμοχλεύσει την υπόθεση ή να ξυπνήσει αντιπαλότητες, αλλά να μεταφέρει τη δική του εμπειρία με το «My Number One». Ο ίδιος αφηγήθηκε πως εμπνεύστηκε τη μελωδία του τραγουδιού δύο χρόνια πριν από την κατάθεσή του στην ΕΡΤ και μάλιστα με σκηνικό μια αγαπημένη του παραλία στην περιοχή της Βουλιαγμένης όπου συχνάζει. Το 2005 λέει πως η σύνθεση έφτασε στην ΕΡΤ μέσω του Χρήστου Δάντη, τη συμβολή του οποίου στην ανάδειξή του τραγουδιού ο Ψαλτάκης εξακολουθεί να αναγνωρίζει.
Ο συνθέτης θυμάται πως τη βραδιά που η ελληνική συμμετοχή κατακτούσε την προηγουμένως απάτητη κορυφή της Eurovision ο ίδιος βρισκόταν σε συναισθηματική κατάσταση που ισορροπούσε μεταξύ χαράς και θλίψης ενώ εξέφρασε στην συνομιλία που είχαμε την ελπίδα του να ευοδωθεί η αξίωσή του σε τιμητική σύνταξη από το Υπουργείο Πολιτισμού, ακριβώς λόγω της γιουροβιζιονικής διάκρισης.
Το ΒΗΜΑ επικοινώνησε και με τον Χρήστο Δάντη, ο οποίος όμως ευγενικά αρνήθηκε να μοιραστεί κάποια ανάμνηση ή κάποια ιστορία από τις ημέρες του Κιέβου. Το μόνο που θέλησε να σημειώσει ήταν πως επρόκειτο για μια μεγάλη επιτυχία, η οποία όμως τελικά τον δυσαρέστησε και του άφησε μια μάλλον πικρή γεύση, ακριβώς εξαιτίας της παραφιλολογίας και των – συχνά ατεκμηρίωτων και χωρίς επιχειρήματα- απόψεων που διατυπώθηκαν στον απόηχό της.
«Η επιτυχία ανήκει πραγματικά στην Έλενα Παπαρίζου», επισήμανε μάλλον γενναιόδωρα, αν έχει κανείς στον νου του τη ρήση που θέλει τις νίκες να πολιορκούνται από πολλούς πατέρες ενώ αντιθέτως τις ήττες καταδικασμένες στην ορφάνια.
Πάντως, 20 χρόνια μετά το θρίαμβο του Κιέβου την καλύτερη απάντηση αναφορικά με την «ιδιοκτησία» εκείνης της ανεπανάληπτης στιγμής και συγκυρίας την έχει η πρωταγωνίστρια της. «Η νίκη στη Eurovision ανήκει σε όλους εσάς. Ανήκει στην Ελλάδα που ονειρεύεται και δεν σταματά ποτέ να τραγουδά.
Είμαι περήφανη που έγινα ένα μικρό κομμάτι αυτής της μεγάλης, κοινής μνήμης. Και αν γύριζα πίσω τον χρόνο, θα τα ζούσα όλα ξανά, μόνο και μόνο για να βλέπω τα μάτια σας να λάμπουν», καταλήγει η Έλενα Παπαρίζου, η τραγουδίστρια που δεν προσέφερε στη χώρα απλώς 230 βαθμούς – ανάμεσά τους και μια δεκάδα douze points- ή μια νίκη, αλλά τελικά έπλασε μια ανεξίτηλη συλλογική ανάμνηση που δε λέει να ξεθωριάσει.https://www.tovima.gr/editor/mpourousis-kostas/
