ΑΜΕΣΗ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΚΡΑΙΩΝ ΚΑΙΡΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ.
Επισημάνσεις του Νίκου Καμπάνη, διευθυντή Ερευνών του Εργαστηρίου Παράκτιας και Θαλάσσιας Έρευνας στο ΙΤΕ στην τηλεόραση CRETA.
Συχνότεροι και κυρίως μεγαλύτερης διάρκειας είναι οι θαλάσσιοι καύσωνες σήμερα, ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής, οι οποίοι ανεβάζουν σταδιακά τη θερμοκρασία των υδάτων, αυξάνοντάς την κατά μερικούς βαθμούς Κελσίου, ενώ παράλληλα σχετίζονται και με την εκδήλωση άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων. Ουσιαστικά πρόκειται για μία μορφή θερμικού στρες στη θάλασσα, ιδιαίτερα συχνής στην Κρήτη, που δεν επηρεάζει μόνο τη θερμοκρασία της, αλλά αποτελεί και προθάλαμο εμφάνισης έντονων καιρικών φαινομένων στην ευρύτερη περιοχή. Σε αυτό το πνεύμα και σε μία εποχή που οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής γίνονται αισθητές σε στεριά και θάλασσα ολοένα και περισσότερο, χρόνο με τον χρόνο, η ενίσχυση του θαλάσσιου και του παράκτιου γραμματισμού, δηλαδή της κατανόησης και του σεβασμού προς τη θάλασσα από τους πολίτες κάθε ηλικίας, μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις, είναι αναγκαία προκειμένου να αναπτυχθούν οι λεγόμενες «γαλάζιες δεξιότητες», δηλαδή σημαντικές γνώσεις για το θαλάσσιο οικοσύστημα σε οικολογικό, περιβαλλοντικό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Μάλιστα, ως αφετηρία θα μπορούσε να τεθεί η ανάδειξη της σημασίας της θαλάσσιας και παράκτιας πολιτιστικής κληρονομιάς, ενός λιγότερο προβεβλημένου αλλά ιδιαίτερα ευάλωτου θησαυρού πολιτισμού, που απειλείται από τη διάβρωση των ακτών, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη γενικότερη περιβαλλοντική υποβάθμιση. Πρόκειται για ένα κομμάτι της πολιτιστικής μας ταυτότητας, που είναι περισσότερο ευάλωτο απέναντι στα σύγχρονα, εντονότερα καιρικά φαινόμενα, ενώ συχνά παραγνωρίζεται, είτε γιατί δεν συντηρείται και αναδεικνύεται επαρκώς, είτε γιατί δεν είναι εύκολα προσβάσιμο.
«Τα τελευταία χρόνια έχει παγιωθεί η εικόνα με ζεστές θάλασσες στη Μεσόγειο»
Εκτός από τους καύσωνες που εντοπίζονται στην ξηρά, πλέον συχνοί είναι και οι θαλάσσιοι καύσωνες, με την κλιματική κρίση να ανεβάζει τον μέσο όρο θερμοκρασίας στην Μεσόγειο, σύμφωνα με όσα ανέφερε μεταξύ άλλων στην Τηλεόραση CRETA και την εκπομπή της Αντιγόνης Ανδρεάκη, ο Νίκος Καμπάνης, διευθυντής Ερευνών του Εργαστηρίου Παράκτιας και Θαλάσσιας Έρευνας στο Ινστιτούτο Έρευνας και Τεχνολογίας. «Πάντα ανεβαίνει η θερμοκρασία στη θάλασσα. Έχουμε πολύ συχνότερους, όπως τους λέμε «θαλάσσιους καύσωνες». Τα «marine heatwaves», τα θαλάσσια κύματα ζέστης, που πραγματικά η θερμοκρασία της θάλασσας ανεβαίνει και σημασία δεν έχει μόνο η σημειακή χρονικά άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας αλλά η διάρκειά της επίσης. Δεν είναι μόνο η ένταση του φαινομένου αλλά και η διάρκειά του. Αυτοί οι θαλάσσιοι καύσωνες είναι η αύξηση της θερμοκρασίας που διατηρείται για κάποιο χρονικό διάστημα μέχρις ότου να αρχίσει να γίνεται αισθητή από τον κολυμβητή», ανέφερε ο κ. Καμπάνης, τονίζοντας ότι έχει ουσιαστικότερο αντίκτυπο η αίσθηση ότι η θερμοκρασία της θάλασσας είναι σταθερά αυξημένη για σειρά ημερών, συμπληρώνοντας επίσης ότι στην Κρήτη υπάρχουν πάρα πολύ έντονοι θαλάσσιοι καύσωνες. «Όταν λέμε όμως καύσωνες δεν εννοούμε ότι η θάλασσα φτάνει στους 40 βαθμούς. Σημαίνει ότι η θάλασσα εκπέμπει λίγο παραπάνω θερμοκρασία, δηλαδή ο αέρας από πάνω από τη θάλασσα ζεσταίνεται και γίνεται πιο ελαφρύς. Άρα έχουμε χαμηλό βαρομετρικό, που δηλαδή δεν πιέζει πολύ τον αέρα και αυτό συνεπάγεται κακό καιρό. Νομίζω ότι η περιοχή μας έχει μία έμφαση προς τα δυτικά και εκεί είναι ένα χαρακτηριστικό σημείο της Μεσογείου που αναπτύσσονται θαλάσσιοι καύσωνες», σημείωσε.
Ένα κλειστό σύστημα θάλασσας, αποκομμένο από τον Ατλαντικό Ωκεανό, με στενή σύνδεση με τον Ειρηνικό είναι η Μεσόγειος, σύμφωνα με τον κ. Καμπάνη, εμφανίζοντας χαμηλή στάθμη νερού και εισροές από τον Ατλαντικό. «Η θάλασσα συνήθως δρα λίγο αντισυμβατικά στην κλιματική αλλαγή. Κάποιες φορές απορροφάει μεταβολές κατά ένα ποσοστό και έτσι έχουμε ένα ανάχωμα, ένα φρενάρισμα το οποίο είναι ισχνό, μικρό αλλά ουσιαστικό. Τα μικρά φρεναρισματάκια είναι και τα πιο ασφαλή για να περάσουμε μια δυσκολία», ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι πλέον τα τελευταία χρόνια πάει να παγιωθεί η εικόνα με ζεστές θάλασσες στη Μεσόγειο. «Τα τελευταία χρόνια που αντιμετωπίζουμε αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όλες τις φορές έχουμε συσχετίσει τη δημιουργία τους, την έναρξη τους από την ύπαρξη θαλάσσιων καυσώνων στην συγκεκριμένη περιοχή όπου ξεκινάνε και μετά διαδίδονται. Βέβαια, όταν πηγαίνουμε να κολυμπήσουμε, εάν δούμε πως η θάλασσα είναι λίγο παραπάνω από τη μέση θερμοκρασία που έχουμε συνηθίσει, τότε αυτό μας είναι ευχάριστο. Κάτι που μας είναι ευχάριστο εν γένει δεν είναι περιβαλλοντικά και οικοσυστημικά όμως τόσο ευχάριστο», υπογράμμισε ο κ. Καμπάνης.
Θαλάσσιος και παράκτιος γραμματισμός
Την ίδια ώρα, η ευαισθητοποίηση για τις θάλασσες, η προστασία τους από την εκτεταμένη και επιβλαβή, ανθρώπινη παρέμβαση και η ευρύτερη απόκτηση γνώσεων για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν αποτελούν απαραίτητα μαθήματα θαλάσσιου γραμματισμού, για την εξασφάλιση της ανθεκτικότητας του θαλάσσιου οικοσυστήματος απέναντι στην κλιματική αλλαγή. «Στα αγγλικά είναι αυτό που λέμε «ocean literacy». Εμείς εισαγάγαμε και τον «παράκτιο γραμματισμό» δηλαδή όχι μόνο τι καταλαβαίνεις για την ανοικτή θάλασσα αλλά και για το σημείο που αλληλεπιδρά η ξηρά με τη θάλασσα, την παράκτια ζώνη όπου εκεί δραστηριοποιούμαστε περισσότεροι και περισσότερο», ανέφερε ο κ. Καμπάνης και στη συνέχεια πρόσθεσε: «Οφείλουμε να νιώθουμε τα προβλήματα της θάλασσας, να νιώθουμε την αναψυχή που μας προσφέρει, να νιώθουμε τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που μας δίνει αλλά μέσα από ένα συμβατό τρόπο ώστε να υποστηρίζουμε αυτό που λέμε γαλάζια ανάπτυξη με σωστό τρόπο». Όπως σημείωσε ο κ. Καμπάνης, το Εργαστήριο κάνει προσπάθειες διάχυσης της ενημέρωσης και της επιστημονικής γνώσης σε επαγγελματίας, σχολεία και άλλες κοινωνικές ομάδες, σχετικά με λειτουργίες του θαλάσσιου ή του παράκτιου χώρου, προκειμένου να εξυπηρετήσουν την απόκτηση «γαλάζιων δεξιοτήτων» από ολοένα και περισσότερους ανθρώπους.
«Μεγάλο στοίχημα η δημιουργία ανθεκτικότητας»
«Παραδομένα στον χρόνο» είναι τα παράκτια πολιτιστικά μνημεία της Κρήτης, τα οποία δεν συντηρούνται και δεν αναδεικνύονται επαρκώς, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η αξία τους και η ιστορία τους. Σύμφωνα με τον κ. Καμπάνη: «Εδώ στην Κρήτη έχουμε πολλά τέτοια σημεία και είναι ένα πολύ μεγάλο στοίχημα η δημιουργία της ανθεκτικότητας και το πόσο κοντά είμαστε σε αυτήν, ή αν βλέπουμε αυτά τα μνημεία να παραδίδονται εντελώς στον χρόνο, με ότι μπορεί αυτό να σημαίνει για την αξία τους, την ιστορία τους, αλλά και το στοίχημα να παραμείνουν και στα επόμενα χρόνια ορατά και όρθια. Θεωρώ ότι η παράκτια πολιτιστική κληρονομιά είναι ένα νέος πόρος πολιτιστικός». Όπως σημείωσε ο κ. Καμπάνης, αυτά τα μνημεία και οι χώροι είναι εκτεθειμένοι στην κλιματική αλλαγή και χρήζουν συστηματικής συντήρησης και προστασίας. «Ο παράκτιος πολιτιστικός πλούτος είναι και πιο δύσκολα προσβάσιμος καθώς βρίσκεται κάτω από το νερό και είναι επίσης και ιδιαίτερα εκτεθειμένος στη κλιματική αλλαγή. Είναι επίσης πάνω από τη παράκτια ζώνη, όπου υφίσταται τις πιέσεις από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τη διάβρωση και όλες τις άλλες σχετικές διαδικασίες, οι οποίες μειώνουν την ασφάλεια της διατήρησής του», ανέφερε και κατέληξε αναφερόμενος στην προσπάθεια που γίνεται στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου, σε συνεργασία των τοπικών φορέων για την ανάδειξη του θαλάσσιου και του παράκτιου πολιτιστικού πλούτου, μέσα από συστηματική προβολή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΣΤΑΚΟΓΛΟΥ
ΠΗΓΗ: Ρεθεμνιώτικα Νέα
