Πριν από δεκα χρόνια, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος και έβαλε φωτιά στο πολιτικό σκηνικό εντός κι εκτός Ελλάδας
Πρίν από δέκα χρόνια, στις 27 Ιουνίου 2015 και έπειται από 5 μήνες διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας απευθύνθηκε με τηλεοπτικό διάγγελμα στον ελληνικό λαό για να ανακοινώσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στις 5 Ιουλίου.
Το ερώτημα που τέθηκε ήταν αν οι πολίτες εγκρίνουν ή απορρίπτουν την πρόταση των θεσμών – της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ – για τη συνέχιση του προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας.
Ο Τσίπρας τόνισε πως στόχος είναι «ο λαός να αποφασίσει χωρίς πιέσεις και εκβιασμούς» και ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει ολιγοήμερη παράταση του προγράμματος για να διασφαλιστεί η ομαλή διεξαγωγή.
Αν και δεσμεύτηκε να σεβαστεί το αποτέλεσμα, η στάση του υπέρ του «Όχι» ήταν εμφανής. Όπως είπε, η πρόταση των δανειστών συνεπαγόταν μία λιτότητα χωρίς τέλος και υπονόμευση της δημοκρατίας.
Οι πρώτες κυβερνητικές αντιδράσεις
Λίγο μετά το διάγγελμα, το Μέγαρο Μαξίμου έγινε κέντρο έντονης πολιτικής κινητικότητας. Οι υπουργοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που εξερχόντουσαν επιβεβαίωναν ξεκάθαρα τη γραμμή υπέρ του «Όχι».
Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης δήλωσε: «Όλοι θα ψηφίσουμε “Όχι”, όλος ο λαός θα ψηφίσει “Όχι”». Ο Γιώργος Κατρούγκαλος τόνισε ότι «το “Όχι” είναι ψήφος εμπιστοσύνης στη χώρα» και πως το δίλημμα δεν ήταν ευρώ ή δραχμή, αλλά συμφωνία ή όχι. Ο Νίκος Ξυδάκης τόνισε ότι: «Δεν μπορώ να δεχτώ μια πρόταση που καταδικάζει τα παιδιά μου σε μετανάστευση». Ο Γιάνης Βαρουφάκης σχολίασε στο Twitter: «H Δημοκρατία χρειαζόταν μια τονωτική ένεση στην ευρωζώνη. Μόλις την δώσαμε».
Παράλληλα, ο Τσίπρας επικοινώνησε με τον πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, ο οποίος – σύμφωνα με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο – επέδειξε κατανόηση. Προγραμματίστηκε συνάντηση του Τσακαλώτου και του Γιάννη Δραγασάκη με τον Μάριο Ντράγκι για την επόμενη μέρα.
Η Ολομέλεια της Βουλής συγκλήθηκε εκτάκτως στις 12:00 το μεσημέρι του Σαββάτου, ενώ η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου είχε μεταβεί στο Μέγαρο Μαξίμου λίγο μετά τις 2:00 π.μ. για να συντονίσει τις διαδικασίες.
Η συζήτηση ξεκίνησε το μεσημέρι και η ψηφοφορία πραγματοποιήθηκε το βράδυ της ίδιας ημέρας, με 178 ψήφους υπέρ.
Το σοκ στην Ευρώπη και η αντίδραση της αντιπολίτευσης
Η απόφαση για δημοψήφισμα αιφνιδίασε τις Βρυξέλλες. Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ πληροφορήθηκε το νέο εξοργισμένος, ενώ η Άνγκελα Μέρκελ φέρεται να ρώτησε ευθέως ποιο θα είναι το ερώτημα. Η απάντηση του Τσίπρα – «αν θέλετε αυτή τη συμφωνία ή όχι» – θεωρήθηκε από την ευρωπαϊκή πλευρά ως ένα δίλημμα «ναι ή όχι στο ευρώ».
Ο πρόεδρος της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς, σε δήλωσή του, παρουσίασε το δημοψήφισμα ως κρίσιμο σταυροδρόμι για τη χώρα: «Το ερώτημα στο δημοψήφισμα είναι πλέον ναι ή όχι στο ευρώ και στην Ευρώπη», ανέφερε, τονίζοντας ότι το «Όχι» θα οδηγούσε σε ανυπολόγιστη καταστροφή, έξοδο από το ευρώ, κατάρρευση συντάξεων και μισθών, απώλεια επιδοτήσεων και κοινοτικών πόρων, και πιθανή επιστροφή στη δραχμή.
Με το “Ναι” ανοίγει ο δρόμος της σταθερότητας, της ομαλότητας και της ανάπτυξης» υποστήριξε.
Μέσα σε λίγες ώρες, η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα κορυφώθηκε, οι τράπεζες μπήκαν σε τροχιά capital controls με τους πολίτες να καλούνται μέσα σε μια εβδομάδα να αποφασίσουν για το μέλλον της σε σχέσης της χώρας με την Ευρώπη.
Το δημοψήφισμα είχε μόλις ανακοινωθεί.
Ολόκληρο το διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα
Ελληνίδες Έλληνες,
Εδώ και 6 μήνες η ελληνική κυβέρνηση δίνει μια μάχη μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής ασφυξίας, προκειμένου να εφαρμόσει τη δική σας εντολή, της 25ης Γενάρη.
Την εντολή διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας για να τερματιστεί η λιτότητα και να επανέλθει στη χώρα μας η ευημερία και η κοινωνική δικαιοσύνη.
Για μια βιώσιμη συμφωνία που θα σέβεται τόσο τη δημοκρατία όσο και τους κοινούς ευρωπαϊκούς κανόνες και θα οδηγεί στην οριστική έξοδο από την κρίση.
Σε όλο αυτό το διάστημα των διαπραγματεύσεων, μας ζητήθηκε να εφαρμόσουμε τις μνημονιακές συμφωνίες που σύνηψαν προηγούμενες κυβερνήσεις, παρόλο που αυτές καταδικάστηκαν κατηγορηματικά από τον Ελληνικό λαό στις πρόσφατες εκλογές.
Ωστόσο ούτε μια στιγμή δεν σκεφτήκαμε να υποκύψουμε. Να προδώσουμε –δηλαδή- τη δική σας εμπιστοσύνη.
Μετά από πέντε μήνες σκληρής διαπραγμάτευσης οι εταίροι μας, δυστυχώς, κατέληξαν στο προχθεσινό EG σε μια πρόταση- τελεσίγραφο προς την ελληνική δημοκρατία και τον Ελληνικό λαό.
Ένα τελεσίγραφο που αντίκειται στις ιδρυτικές αρχές και αξίες της Ευρώπης. Στις αξίες του κοινού ευρωπαϊκού μας οικοδομήματος.
Ζήτηθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχτεί μια πρόταση που συσσωρεύει νέα δυσβάσταχτα βάρη στον ελληνικό λαό και υπονομεύει την ανάκαμψη της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας , όχι μόνο συντηρώντας την αβεβαιότητα, αλλά και διογκώνοντας ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες.
Η πρόταση των θεσμών περιλαμβάνει: μέτρα που οδηγούν στην περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, περικοπές συντάξεων, νέες μειώσεις στους μισθούς του δημοσίου τομέα καθώς και αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, την εστίαση και τον τουρισμό, με ταυτόχρονη κατάργηση των ελαφρύνσεων στη νησιωτική Ελλάδα.
Οι προτάσεις αυτές που παραβιάζουν ευθέως το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο και τα θεμελιώδη δικαιώματα: στην εργασία, την ισότητα και την αξιοπρέπεια, αποδεικνύουν ότι στόχος κάποιων εκ των εταίρων και των θεσμών, δεν είναι μια βιώσιμη και επωφελής συμφωνία για όλα τα μέρη, αλλά η ταπείνωση ολόκληρου του ελληνικού λαού.
Οι προτάσεις αυτές αναδεικνύουν κυρίως την εμμονή του ΔΝΤ στη σκληρή και τιμωρητική λιτότητα και κάνουν πιο επίκαιρη από ποτέ την ανάγκη οι ηγετικές ευρωπαϊκές δυνάμεις να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να πάρουν πρωτοβουλίες που θα δίνουν επιτέλους οριστικό τέλος στην ελληνική κρίση δημόσιου χρέους, μια κρίση που αγγίζει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες απειλώντας το ίδιο το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Αυτή τη στιγμή βαραίνει πάνω μας ιστορική η ευθύνη απέναντι στους αγώνες και στις θυσίες του ελληνικού λαού για την κατοχύρωση της Δημοκρατίας και της εθνικής μας κυριαρχίας. Η ευθύνη μας απέναντι στο μέλλον της χώρας μας.
Και η ευθύνη αυτή μας υποχρεώνει να απαντήσουμε στο τελεσίγραφο με βάση την κυρίαρχη βούληση του ελληνικού λαού.
Πριν από λίγο συνεδρίασε το Υπουργικό Συμβούλιο στο οποίο εισηγήθηκα την διοργάνωση δημοψηφίσματος, προκειμένου ο ελληνικός λαός κυρίαρχα να αποφασίσει.
Η εισήγηση έγινε ομόφωνα αποδεκτή.
Αύριο θα συνεδριάσει εκτάκτως η ολομέλεια της Βουλής προκειμένου να επικυρώσει την πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου για δημοψήφισμα την ερχόμενη Κυριακή 5 Ιουλίου με ερώτημα την απόδοχη ή την απόρριψη της πρότασης των θεσμών.
Ήδη έχω ενημερώσει για την απόφασή μου το Πρόεδρο της Γαλλίας και τη Καγκελάριο της Γερμανίας, το πρόεδρο της ΕΚΤ, ενώ αύριο με επιστολή μου θα ζητήσω επισήμως από τους ηγέτες της ΕΕ και τους θεσμούς, ολιγοήμερη παράταση του προγράμματος, προκειμένου ο Ελληνικός λαός να αποφασίσει, ελεύθερος από πιέσεις και εκβιασμούς, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα της χώρας μας και η δημοκρατική παράδοση της Ευρώπης.
Ελληνιδες, Έλληνες
Στο εκβιαστικό τελεσίγραφο για την αποδοχή από τη μεριά μας μιας αυστηρής και ταπεινωτικής λιτότητας δίχως τέλος και χωρίς προοπτική να ορθοποδήσουμε ποτέ κοινωνικά και οικονομικά, σας καλώ να αποφασίσετε κυρίαρχα και περήφανα, όπως η ιστορία των Ελλήνων προστάζει.
Στον αυταρχισμό και στη σκληρή λιτότητα, να απαντήσουμε με δημοκρατία, με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα.
Η Ελλάδα τόπος που γέννησε τη δημοκρατία να στείλει μια ηχηρή απάντηση δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή και τη παγκόσμια κοινότητα.
Και δεσμεύομαι προσωπικά ότι θα σεβαστώ το αποτέλεσμα της δημοκρατικής σας επιλογής, όποιο και αν είναι αυτό.
Και είμαι απολύτως βέβαιος ότι η επιλογή σας θα τιμά την ιστορία της πατρίδας μας και θα στείλει μήνυμα αξιοπρέπειας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σε αυτές τις κρίσιμες ώρες πρέπει όλοι να θυμόμαστε ότι η Ευρώπη είναι το κοινό σπίτι των λαών της. Ότι στην Ευρώπη δεν υπάρχουν ιδιοκτήτες και φιλοξενούμενοι.
Η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει αναπόσπαστο κομμάτι της Ευρώπης και η Ευρώπη αναπόσπαστο κομμάτι της Ελλάδας. Όμως Ευρώπη χωρίς δημοκρατία θα είναι μια Ευρώπη χωρίς ταυτότητα και χωρίς πυξίδα.
Σας καλώ όλους και όλες με εθνική ομοψυχία, ενότητα και ψυχραιμία να πάρουμε τις αποφάσεις που μας αξίζουν.
Για εμάς, για τις επόμενες γενιές, για την ιστορία των Ελλήνων.
Για την κυριαρχία και την αξιοπρέπεια του λαού μας.
