Το δημογραφικό είναι ένα «καυτό» ζήτημα, το οποίο απειλεί όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας καθώς η μείωση των γεννήσεων «αδειάζει» τα δημοτικά και τα ΑΕΙ.
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είναι αμείλικτα για το δημογραφικό. Μέσα σε περίπου 15 χρόνια οι γεννήσεις μειώθηκαν κατακόρυφα. Πιο συγκεκριμένα, το 2008 η χώρα κατέγραψε 118.302 γεννήσεις, ωστόσο το 2023, καταγράφηκαν μόλις 71.455. Η μείωση αγγίζει τις 46.847, η οποία το φτάνει κοντά στο 40%.
Αυτοί οι αριθμοί αποτυπώνονται και στις μειώσεις των φοιτητών, αλλά και των μαθητών. Δημοτικά και ΑΕΙ βρίσκονται μπροστά σε νέες προκλήσεις, ενώ οι εκπαιδευτικοί θα αναγκαστούν να βρεθούν αντιμέτωποι με άδεις τάξεις και αμφιθέατρα με ελάχιστους σπουδαστές.
Ωστόσο, όπως φαίνεται τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η υπογεννητικότητα προκαλεί ανησυχία στους ειδικούς, καθώς με αυτόν τον τρόπο μειώνεται σημαντικά ο πληθυσμός, όχι μόνο της χώρας μας, αλλά και του πλανήτη.
Πώς «χάθηκαν» 45.000 πρωτάκια;
Η χώρα φαίνεται ότι μπαίνει σε μία επικίνδυνη τροχιά, αφού σταδιακά ολόκληρες γενιές μαθητών «εξαφανίζονται». Το Σεπτέμβριο του 2025, τα παιδιά που θα περάσουν το κατώφλι του δημοτικού σχολείου για πρώτη φορά είναι 71.181, ενώ το 2010 ήταν 115.000.
Όπως δείχνουν οι παραπάνω αριθμοί μέσα σε μία δεκαπενταετία «χάθηκαν» πάνω από 1.750 τάξεις (σ.σ. υπολογίζοντας ότι μία τάξη πρώτης δημοτικού αποτελείται από 25 μαθητές). Η αναλογία ανέρχεται σε εξαφάνιση 4 παιδιών στα 10. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αν σε βάθος 15 ετών, η μείωση των γεννήσεων συνεχιστεί στον ίδιο βαθμό, τότε οι σχολικές αίθουσες της πρώτης δημοτικού θα φιλοξενούν λιγότερους από 60.000 μαθητές.
Τα αποτελέσματα αυτών των καταστάσεων έχει αρχίσει να είναι εμφανές ήδη στη χώρα μας. Αρκετές τάξεις συγχωνεύονται, σχολεία σε ακριτικές περιοχές κλείνουν και εκπαιδευτικοί χάνουν τη δουλειά τους.
Μαθήματα σε άδεια αμφιθέατρα
Πτώση σημειώνουν και οι αριθμοί των εισακτέων στην ανώτατη εκπαίδευση. Μπορεί χρόνο με το χρόνο οι επιλογές του υπουργείου Παιδείας, για τον τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ, αλλά και τα θέματα των Πανελληνίων να αφήνουν όλο και περισσότερους φοιτητές εκτός αμφιθεάτρων, όμως και η μείωση των γεννήσεων δημιουργεί κενές θέσεις.
Πιο συγκεκριμένα, το 2025 σημειώθηκε ακόμα ένα αρνητικό ρεκόρ φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) που θεσπίστηκε από τη Νίκη Κεραμέως έχει αποκλείσει αρκετούς σπουδαστές. Παράλληλα, τα ιδρύματα που θα παραμείνουν με κενές θέσεις, ιδίως σε δεκάδες περιφερειακά τμήματα «δεύτερης επιλογής», θα μείνουν χωρίς εισακτέους και θα υπολειτουργούν.
Πέρα από την ΕΒΕ βέβαια, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η πτωτική πορεία των γεννήσεων. Όσο λιγότερα παιδιά γεννούνται, τόσο λιγότεροι είναι οι μαθητές και ακόμα λιγότεροι οι φοιτητές. Μάλιστα, το 2026 αναμένεται η δημογραφική καθίζηση να γίνει ακόμα πιο αισθητή και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αφού ολοκληρώνουν τις σπουδές τους στο Λύκειο, τα παιδία που γεννήθηκαν κατά την έναρξη της οικονομικής κρίσης, το 2009 με 2010.
Για αυτό το λόγω και οι πρυτάνεις καλούν την Πολιτεία και σύσσωμη την ακαδημαϊκή κοινότητα σε άμεσο διάλογο για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Όπως οι ίδιοι έχουν επισημάνει κατά καιρούς, είναι απαραίτητος ο επανασχεδιασμός του χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης, ώστε τα δημόσια ελληνικά ΑΕΙ να μην αποδυναμωθούν κι άλλο. Η συγχώνευση και η κατάργηση τμημάτων θα είναι υπό αυτές τις συνθήκες, αναπόφευκτα μέτρα.
Μία γέννηση για δύο θανάτους
Το 2023 ήταν μία μαύρη χρονιά για το δημογραφικό στην Ελλάδα, όπως έδειξαν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι θάνατοι ήταν 128.101, ενώ οι γεννήσεις μόλις 71.455. Αυτό δείχνει πως αναλογικά σε 1,8 ανθρώπους που πεθαίνουν αντιστοιχεί ένα νεογέννητο μωρό.
Δύσκολες είναι οι συνθήκες και σε άλλες χώρες του κόσμου, για αυτό πολλές κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα, προκειμένου να ενθαρρύνουν τις γεννήσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να λειτουργούν, σε άλλες πάλι όχι. Στη χώρα μας για παράδειγμα, ενώ το επίδομα γέννησης έχει διπλασιαστεί, οι γεννήσεις συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία.
Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητη η στήριξη των οικογενειών στην Ελλάδα και κατά την ανάπτυξη του παιδιού, κάτι που μπορεί να δημιουργεί άγχος και ανασφάλεια στους νέους γονείς. Για αυτό το σκοπό, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στην προαναγγελία αρκετών μέτρων, τα οποία «έχουν μείνει» στα χαρτιά.
Ένα όμως είναι το βασικό ζητούμενο πλέον, η επιβράδυνση της συρρίκνωσης του πληθυσμού. Αυτό ενδεχομένως να δώσει χρόνο στις κυβερνήσεις να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και τις απαιτήσεις της εποχής. Αν δεν επιτευχθεί αυτό, ή αν οι κυβερνήσεις δεν καταφέρουν να στηρίξουν όσους πολίτες θέλουν να κάνουν παιδιά, αλλά δεν μπορούν (σ.σ. για οικονομικούς λόγους που μπορεί να αφορούν τόσο την ανατροφή και την ανάπτυξη ενός παιδιού, όσο τη νοσοκομειακή περίθαλψη, ή την υποβοηθούμενη αναπαραγωγική διαδικασία, όταν είναι απαραίτητο), τότε οι συνθήκες ακόμα και για την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους θα αποτελούν μία πρόκληση.https://www.tovima.gr/editor/giotapeparidi/
