Εκρηκτικό κοκτέιλ στη Μεσόγειο δημιουργούν η αβεβαιότητα στη Λιβύη, ο εμφύλιος στο Σουδάν και η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να καταργήσει τον USAID
ΗΚρήτη βρισκόταν στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού και του διεθνούς ενδιαφέροντας πολύ πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο με τα βοσκοτόπια και τις παράνομες επιδοτήσεις. Εξαιτίας της στρατηγικής θέσης του, το νησί έχει αναδειχθεί σε βασικό άξονα της παράτυπης μετανάστευσης στη Μεσόγειο καθώς τα δίκτυα των διακινητών έστειλαν στις νότιες ακτές του χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από την αρχή του έτους.
Τα στοιχεία της Yπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες είναι αποκαλυπτικά: από τους 18.872 ανθρώπους που έφτασαν παράτυπα στην Ελλάδα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, πάνω από το ένα τρίτο (7.135) αποβιβάστηκαν στην Κρήτη.
Ο αριθμός αυτός ξεπερνά κατά πολύ τις αφίξεις στην Κρήτη για ολόκληρο το 2024, που ήταν 5.100 άτομα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η προέλευση των ανθρώπων που έφτασαν διά θαλάσσης στην Ελλάδα. Το 35% προέρχονται από το Αφγανιστάν, το 22% από την Αίγυπτο, το 11% από το Σουδάν, το 4% από την Ερυθραία, το 3% από τη Συρία κ.α. Στο ίδιο διάστημα στην Ιταλία καταγράφονται 29.700 αφίξεις (24.400 στη Σικελία) με προέλευση κυρίως από Μπανγκλαντές (33%), Ερυθραία (16%), Αίγυπτο (10%), Πακιστάν (10%).
Προς το παρόν φαίνεται ότι τα μέτρα των ιταλικών αρχών και οι συμφωνίες της Ρώμης με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης έχουν ανακόψει εν μέρει τις ροές από τη Δυτική Λιβύη, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο με τις ροές από την Ανατολική Λιβύη που ελέγχει η αντίπαλη κυβέρνηση του στρατάρχη Χαφτάρ.
Από τις ακτές της Ανατολικής Λιβύης αποπλέουν τα περισσότερα δουλεμπορικά που καταλήγουν στην Κρήτη, αν και έχει διαπιστωθεί ότι ορισμένα από αυτά έχουν ως αφετηρία την Αίγυπτο και σταματούν στη Λιβύη για να παραλάβουν και άλλους ανθρώπους πριν κατευθυνθούν στην Ελλάδα. Από το Τομπρούκ της Ανατολικής Λιβύης είχε ξεκινήσει το μοιραίο ταξίδι του το αλιευτικό «Adriana» που βυθίστηκε πριν από δυο χρόνια ανοικτά της Πύλου, υπό συνθήκες που δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί, σε ένα από τα φονικότερα ναυάγια στη Μεσόγειο.
Οι επικρίσεις από τις ΜΚΟ
Οι συντονισμένες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στην καρδιά της Μεσογείου αποδίδουν μεν αποτελέσματα αλλά επικρίνονται ως ανεπαρκείς από ΜΚΟ οι οποίες ζητούν τη λειτουργία «ασφαλών διαδρόμων» ενώ κατηγορούν τις Βρυξέλλες ότι ενισχύουν τις Αρχές της Λιβύης με χρήματα και μέσα τα οποία καταλήγουν στα χέρια αντιμαχόμενων συμμοριών που ελέγχουν κολαστήρια-κρατητήρια και εμπλέκονται άμεσα στη διακίνηση ανθρώπων.
Η Επιχείρηση Σοφία (SOPHIA) από τον Ιούνιο του 2015 έως το Μάρτιο του 2020 καθώς και η Επιχείρηση Ειρήνη (IRINI) που τη διαδέχθηκε (λαμβάνοντας πρόσφατα παράταση μέχρι το 2027) κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες και όχι τη ρίζα των προβλημάτων, που είναι αποτέλεσμα της πολιτικής και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στη Βόρεια και την Κεντρική Αφρική.
Η σημερινή αποστολή και οι προτεραιότητες της επιχείρησης IRINI περιγράφονται σε πρόσφατη ανακοίνωση με αφορμή την επίσκεψη ευρωπαίων διπλωματών, στρατιωτικών, στελεχών του ΟΗΕ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στο αρχηγείο της στη Ρώμη την 1η Ιουλίου. Ο νυν επικεφαλής, ιταλός αντιναύαρχος Βαλεντίνο Ρινάλντι, τόνισε πως πρωταρχικός στόχος της επιχείρησης είναι η επιβολή του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη με νηοψίες εμπορικών πλοίων, ενώ ανέφερε ως δευτερεύοντες στόχους την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου πετρελαίου, τη διάλυση των δικτύων παράνομης διακίνησης ανθρώπων, την υποστήριξη/εκπαίδευση λιβυκών φορέων με απώτερο στόχο τη σταθεροποίηση της χώρας.
Αντρο διακινητών
Εξαιτίας του πολυετούς εμφυλίου που ακολούθησε την ανατροπή του καθεστώτος η Λιβύη έχει μετατραπεί σε άντρο των διακινητών, ενώ στη χώρα συρρέουν (και μεταφέρονται) εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από μεγάλο μέρος της αφρικανικής ηπείρου, από τις ακτές του Ατλαντικού μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Μια από τις μεγαλύτερες πηγές ανησυχίας για τους Ευρωπαίους είναι το Σουδάν όπου εξελίσσεται σήμερα η χειρότερη ανθρωπιστική καταστροφή και η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στον πλανήτη, μετά από δυο χρόνια εμφυλίου πολέμου. Περίπου 30 από τα 50 εκατομμύρια του πληθυσμού χρειάζονται επισιτιστική βοήθεια
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, στα τέλη Ιουνίου οι εκτοπισμένοι ξεπερνούσαν τα 12 εκατομμύρια. Από αυτούς, σχεδόν 8 εκατομμύρια είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι ενώ οι υπόλοιποι έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες, κυρίως στην Αίγυπτο (1,5 εκατ.), στο Νότιο Σουδάν (1,2 εκατ.), στο Τσαντ (σχεδόν 900.000), στη Λιβύη (πάνω από 300.000). Οι αριθμοί αυτοί προέρχονται από επίσημες καταγραφές κυβερνητικών υπηρεσιών και της ΥΑ, ενώ εκτιμάται ότι δεν αποδίδουν την πραγματική κατάσταση στη Λιβύη, προς την οποία κατευθύνονται σουδανοί πρόσφυγες όχι απευθείας αλλά μέσα από τις γειτονικές χώρες.
Η απόφαση Τραμπ
Η επισιτιστική κρίση στο Σουδάν χειροτέρεψε μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να καταργήσει τον «σπάταλο» αμερικανικό Οργανισμό για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID) που έβαλε επίσημα λουκέτο την 1η Ιουλίου. Τις επιπτώσεις κατέγραψε η εφημερίδα «Washington Post» σε μια σπαρακτική ανταπόκριση από το Σουδάν πριν από μερικές ημέρες, καταγράφοντας την
πείνα, την εξάντληση των αποθεμάτων φαρμάκων, την επιδημία χολέρας, μαζί με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι 5 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να πεθάνουν από ασθένειες που θα αντιμετωπίζονταν με στοιχειώδη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. «Οι ΗΠΑ αναπροσανατολίζουν τα προγράμματα βοήθειας ώστε να συνδέονται άμεσα με το συμφέρον τους, ήλθε ο καιρός να συμβάλουν και άλλες χώρες» απαντά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ομως είναι προφανές πως τόσο οι γείτονες του Σουδάν (που αντιμετωπίζουν τις δικές τους εσωτερικές κρίσεις) όσο και η Ευρώπη θα επωμιστούν άμεσα τις συνέπειες της διακοπής της αμερικανικής βοήθειας και το βάρος μεγαλύτερων προσφυγικών ροών.
Την ίδια ώρα, η ΕΕ προσπαθεί να στηρίξει με οικονομικές ενέσεις τις κυβερνήσεις της Αιγύπτου, της Τυνησίας και του Μαρόκου προκειμένου να συγκρατήσουν εκεί τη νεολαία (σχεδόν 60% του πληθυσμού) που δοκιμάζεται από τη φτώχεια, την ανεργία, την έλλειψη προοπτικής. Η Λιβύη είναι το χειρότερο παράδειγμα προς αποφυγή, αλλά δεν είναι το μοναδικό. Αν κλιμακωθεί ο πόλεμος στο Ιράν, αν μισανοίξει η πόρτα της Λωρίδας της Γάζας, νέα ποτάμια προσφυγιάς θα προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα προς την Ευρώπη.https://www.tovima.gr/editor/aggelis-stratis/
