Τα παιδικά γλυκίσματα και κεράσματα μιας άλλης εποχής που πρόσφεραν απλόχερα και με την καρδιά τους οι νοικοκυρές στα χωριά του νησιού.
Σε μια εποχή που τα κεράσματα στα σπίτια έχασαν την αξία τους κυρίως λόγω της υπερπληθώρας όσων υπάρχουν στα σημερινά σπίτια οι μνήμες γυρίζουν πίσω, στα κεράσματα γιαγιάδων στην Κρητική ύπαιθρο.
Σε μια Κρήτη χωρίς ζαχαροπλαστεία με βιτρίνες, χωρίς πολύχρωμες συσκευασίες και βιομηχανικές γεύσεις, τα παιδιά μεγάλωναν με λιχουδιές απλότητας. Ήταν οι εποχές που η φαντασία και η χαρά έβρισκαν γεύση σε πράγματα απλά – σχεδόν φτωχικά – αλλά γεμάτα γλύκα και μνήμες.
Αν πάντως κάποιος υποθέσει ότι τότε δεν υπήρχαν και πολλά κεράσματα θα πρέπει να δει τη λίστα παρακάτω.
Λουκουμάκια στο χαρτί
Λευκά, κολλώδη, πασπαλισμένα με άχνη – τα λουκουμάκια ήταν μια από τις πιο αγαπημένες λιχουδιές. Τα αγόρια τα κρατούσαν με δυο δάχτυλα, σαν να κρατούσαν κάτι ιερό, προσπαθώντας να μη λερώσουν το πουκάμισο της Κυριακής. Πωλούνταν με το κομμάτι ή το κιλό, τυλιγμένα σε χαρτί εφημερίδας. Όταν τα κουνούσες στο σακουλάκι, ακουγόταν εκείνο το ξερό “χράτς” της άχνης που χτυπούσε στο χαρτί – ήχος παιδικής προσμονής.
Σοκολατένιες ελιές – ο θρίαμβος της ψευδαίσθησης
Φτιαγμένες από κακάο και ζάχαρη, σε σχήμα ελιάς και με μια μικρή “πίκρα” για τους μεγάλους, αυτές οι σοκολατένιες μπουκιές ξεγελούσαν πρώτα το μάτι και μετά τη γεύση. Τις έβρισκες στα παζάρια ή σε πανηγύρια. Οι μανάδες γελούσαν όταν τα μικρά ρωτούσαν: “Μαμά, ελιές είναι ή σοκολάτα;”
Φυστίκια με το αλάτι στο κέλυφος
Δεν υπήρχε παιδικό χέρι που να μην έχει τραυματιστεί από το σπάσιμο αυτών των μικρών θησαυρών. Τα φυστίκια – “σποράκια”, όπως τα έλεγαν – πωλούνταν σε σακουλάκια από γυαλιστερό χαρτί, γυρισμένα στο χέρι. Το αλάτι έμενε στα δάχτυλα για ώρες – και γλειφόταν ξανά και ξανά.
Ψωμί με ζάχαρη – το γλυκό του φτωχού
Μια φέτα ψωμί, μισοστεγνή από τη μέρα, λίγο λάδι κι από πάνω μια κουταλιά ζάχαρη. Ή και σκέτη ζάχαρη πάνω στο ζεστό φούρνου ψωμί. Ήταν η «πάστα» του χωριού. Στη γεύση του κρυβόταν όλη η τρυφερότητα της μάνας και το καθημερινό «σε αγαπώ» που λεγόταν με μια μπουκιά.
Βανίλια — το “υποβρύχιο” της φιλοξενίας
Σε κάθε σπίτι, υπήρχε ένα βάζο με “βανίλια”, ή αλλιώς “υποβρύχιο”. Ήταν το κατεξοχήν κέρασμα για μικρούς και μεγάλους: μια κουταλιά λευκή, μυρωδάτη μάζα, βουτηγμένη σε ποτήρι με παγωμένο νερό. Η σκηνή γνώριμη: το παιδί να γλείφει αργά το κουτάλι και το ποτήρι να μυρίζει καλοκαίρι και φιλοξενία.
Γλυκά του κουταλιού – σταφύλι και νεράτζι
Από τα πιο αγνά και χειροποίητα κεράσματα. Το σταφύλι, με το λαμπερό του σιρόπι, και το νεράτζι – σκούρο, ελαφρώς πικρό, αλλά ακαταμάχητο – προσφέρονταν με τελετουργία: σε δίσκο, με ποτηράκι νερό και κουταλάκι από την προίκα της νοικοκυράς. Πολλές φορές το παιδί “έκανε πως δεν θέλει”, για να του ξαναπροσφέρουν.
Σοκολατάκια μόνο στις γιορτές
Τα έτοιμα σοκολατάκια ήταν είδος σπάνιο και σχεδόν επίσημο. Εμφανίζονταν κυρίως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα ή στο τραπέζι ονομαστικής εορτής. Το κέρασμα με σοκολατάκι ήταν σαν να σου έλεγαν: σήμερα είναι μεγάλη μέρα.
Καραμέλες λεμονιού ή μέντας
Οι «καραμελίτσες» των γιαγιάδων – τυλιγμένες σε πολύχρωμα χαρτάκια, λίγο κολλημένες μεταξύ τους. Τις έβγαζαν από κουτάκια παλιάς ραπτικής ή από τενεκεδάκια μπισκότων. «Πάρε μία να γλυκαθείς», έλεγαν – και το παιδικό στόμα άστραφτε.
Ξεροστάφυλα και σταφίδες
Μια χούφτα γλύκας από τον ήλιο και τον κόπο των ανθρώπων. Σταφίδα μαύρη ή σουλτανίνα, καμιά φορά με καρύδια, στραγάλια και πασπαλισμένη με λίγη ζάχαρη. Γλύκισμα και σνακ μαζί.
Ψωμί με λάδι και ρίγανη
Κέρασμα που έφερνε μαζί και την πείνα και τη νοστιμιά. Ψωμί χωριάτικο, με λίγες σταγόνες ελαιόλαδο και ρίγανη. Άλλοτε με λίγη τριμμένη ντομάτα. Ήταν το “σάντουιτς” της γειτονιάς.
ΠΗΓΗ: ΠΑΤΡΙΣ
