Οι θερμοκρασίες αυξάνονται ιδιαίτερα γρήγορα από τη δεκαετία του 1970 και μετά με το μέσο όρο το 2015 – 2024 ήταν 1,24°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, ενώ πέρυσι ήταν το πρώτο έτος που καταγράφηκαν οι παγκόσμιες μέσες θερμοκρασίες του αέρα να είναι πάνω από 1,5°C σε σχέση με αυτή την περίοδο.
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν περισσότεροι από 60 κορυφαίοι επιστήμονες για το κλίμα σε πρόσφατη μελέτη για την υπερθέρμανση, σύμφωνα με την οποία ο ρυθμός με τον οποίο συσσωρεύεται επιπλέον θερμότητα στο κλιματικό σύστημα της Γης την τελευταία δεκαετία ήταν διπλάσιος από το 1980 και 25% υψηλότερος από τις δεκαετίες του 2000 και 2010.
«Όσο μεγαλύτερη η υπέρβαση του 1,5°C τόσο λιγότερο πιθανόν να αναστρέψει πλήρως την υπερθέρμανση η αφαίρεση CO₂»
Αυτή η «ενεργειακή ανισορροπία», όπως είναι γνωστή, αυξάνει τη θερμοκρασία των ωκεανών και επιδεινώνεται εν μέρει λόγω της αύξησης των συγκεντρώσεωντων αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τη μελέτη, το φιλόδοξο όριο του 1,5°C ανόδου της θερμοκρασίας σε σχέση με τη προβιομηχανική εποχή που συμφωνήθηκε με τη Συμφωνία του Παρισιού αναμένεται να ξεπεραστεί σε λιγότερο από τρία χρόνια, εάν συνεχιστούν τα τρέχοντα επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO₂).
Ωστόσο, ακόμα και μια μικρή άνοδος πέραν του 1,5°C έχει ιδιαίτερη σημασία, εξηγούν οι επιστήμονες, καθώς κάθε κλάσμα υπερθέρμανσης εντείνει τα ακραία φαινόμενα και τις επιπτώσεις τους λόγω κλιματικής αλλαγής. Ολόκληρες παράκτιες κοινότητες απειλούνται, καθώς η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει με ταχείς ρυθμούς.
«Κάθε κλάσμα υπερθέρμανσης που μπορούμε να αποφύγουμε θα σημαίνει λιγότερες ζημιές, λιγότερη δυστυχία, ιδιαίτερα για τις φτωχότερες και πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, και λιγότερες προκλήσεις για τις κοινωνίες μας ώστε να ζήσουν όπως επιθυμούν», σημειώνει ο καθηγητής Γιούρι Ρόγκελι, από το Imperial College του Λονδίνου.
Με τα σημερινά δεδομένα, πάντως, ο στόχος που έθεσαν το 2015 σχεδόν 200 χώρες δεν φαίνεται εύκολα εφικτός, αν σκεφτεί κανείς ότι ο λεγόμενος «προϋπολογισμός άνθρακα» – για μόλις 50% πιθανότητα να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5°C – συρρικνώθηκε από 500 δισεκατομμύρια τόνους εκπομπών CO₂ στις αρχές του 2020 σε 130 δισεκατομμύρια τόνους στις αρχές του 2025.
Αναμενόμενο θα έλεγε κανείς, αφού οι χώρες συνέχισαν να καίνε ποσότητες άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου σε επίπεδα ρεκόρ και να αποψιλώνουν δάση πλούσια σε άνθρακα, θέτοντας αυτόν τον διεθνή στόχο σε σοβαρό κίνδυνο. Μόλις ένα στρέμμα δάσους απορροφά από την ατμόσφαιρα περίπου 400 κιλά διοξείδιο του άνθρακα ετησίως και το μετατρέπει με τη φωτοσύνθεση σε οξυγόνο (τα 250 κιλά – όσο περίπου χρειάζεται ετησίως ένας άνθρωπος – απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και τα 150 καταναλώνονται από το ίδιο το δάσος).
«Όλα λάθος»
Ο επικεφαλής συγγραφέας της επικαιροποιημένης έκθεσης για την υπερθέρμανση, καθηγητής Πιρς Φόρστερ και διευθυντής του Κέντρου Priestley για το Κλίμα στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, τόνισε χαρακτηριστικά ότι «όλα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση».
«Βλέπουμε κάποιες πρωτοφανείς αλλαγές και επίσης επιτάχυνση τόσο της υπερθέρμανσης της Γης όσο και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Οι αλλαγές είχαν προβλεφθεί εδώ και καιρό και μπορούμε να τις αποδώσουμε άμεσα στα πολύ υψηλά επίπεδα εκπομπών», πρόσθεσε.
Το CO₂ είναι το σημαντικότερο αέριο που συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη και η μείωση του «προϋπολογισμού άνθρακα» έως τις αρχές του 2025 στο ένα τέταρτο της αρχικής ποσότητας οφείλεται κυρίως στις συνεχείς εκπομπές ρεκόρ του διοξειδίου του άνθρακα αλλά και άλλων αερίων του θερμοκηπίου όπως το μεθάνιο, αναφέρει το άρθρο του BBC. Αν οι παγκόσμιες εκπομπές CO₂ παραμείνουν στα σημερινά υψηλά επίπεδα – άνω των 40 δισεκατομμυρίων τόνων τον χρόνο – ο «προϋπολογισμός άνθρακα» θα εξαντληθεί σε λιγότερο από τρία χρόνια.
Οι θερμοκρασίες αυξάνονται ιδιαίτερα γρήγορα από τη δεκαετία του 1970 και μετά. Ο μέσος όρος 2015 – 2024 ήταν 1,24°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Πέρυσι ήταν το πρώτο έτος που καταγράφηκε όπου οι παγκόσμιες μέσες θερμοκρασίες του αέρα ήταν πάνω από 1,5°C σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο.
Μία 12μηνη περίοδος δεν θεωρείται παραβίαση της Συμφωνίας του Παρισιού, με τη θερμότητα του 2024 να ενισχύεται επιπλέον από φυσικά καιρικά φαινόμενα όπως το Ελ Νίνιο, σύμφωνα μ ετις εκτιμήσεις των ερευνητών. Ωστόσο, η ανθρωπογενής υπερθέρμανση ήταν μακράν ο κύριος λόγος για τις υψηλές θερμοκρασίες του περασμένου έτους, που έφτασαν τους 1,36°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Ο τρέχων ρυθμός υπερθέρμανσης είναι περίπου 0,27°C ανά δεκαετία – πολύ πιο γρήγορα από οτιδήποτε υπάρχει στο γεωλογικό αρχείο. Αν οι εκπομπές παραμείνουν υψηλές, ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά να φτάσει τους 1,5°C γύρω στο 2030, ενώ η μακροπρόθεσμη υπερθέρμανση θα μπορούσε θεωρητικά να μειωθεί με την αφαίρεση μεγάλων ποσοτήτων CO₂ από την ατμόσφαιρα. Αλλά οι συγγραφείς της μελέτης προειδοποιούν να μην βασιζόμαστε σε αυτές τις φιλόδοξες τεχνολογίες ως «μαγική λύση».
«Όσο μεγαλύτερη η υπέρβαση του ορίου, τόσο λιγότερο πιθανό είναι η αφαίρεση CO₂ να αναστρέψει πλήρως την υπερθέρμανση που προκαλείται από τις σημερινές εκπομπές».
Τι έδειξε η μελέτη
Η εν λόγω μελέτη είναι γεμάτη εντυπωσιακά στατιστικά στοιχεία που τονίζουν το μέγεθος της ήδη υπάρχουσας κλιματικής αλλαγής. Ο ραγδαία αυξανόμενος ρυθμός με τον οποίο συσσωρεύεται επιπλέον θερμότητα στη Γη τα τελευταία χρόνια «είναι ανησυχητικός» για τόσο μικρή περίοδο, δήλωσε ο δρ Μάθιου Πάλμερ από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
Η πρόσφατη αύξηση οφείλεται θεμελιωδώς στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και σε μείωση της ψυκτικής επίδρασης των αερολυμάτων (μικρά σωματίδια στον αέρα). Αυτή η επιπλέον ενέργεια πρέπει να πάει κάπου. Ένα μέρος ζεσταίνει τη στεριά, αυξάνει τις θερμοκρασίες του αέρα και λιώνει τους πάγους. Όμως περίπου το 90% απορροφάται από τους ωκεανούς.
Αυτό σημαίνει διαταραχές στη θαλάσσια ζωή και υψηλότερη στάθμη θάλασσας: τα θερμότερα νερά καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο, επιπλέον του νερού που προστίθεται από την τήξη των παγετώνων. Ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας έχει διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1990, αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών για εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε παράκτιες περιοχές.
Παρά τη ζοφερή εικόνα, οι συγγραφείς της έκθεσης παρατηρούν ότι ο ρυθμός αύξησης των εκπομπών φαίνεται να επιβραδύνεται όσο επεκτείνονται οι καθαρές τεχνολογίες, αλλά τονίζουν ότι είναι πιο κρίσιμο από ποτέ να γίνουν γρήγορες και αυστηρές περικοπές των εκπομπών.
Ο στόχος του Παρισιού βασίζεται σε ισχυρές επιστημονικές ενδείξεις ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι πολύ χειρότερες στους 2°C από ό,τι στους 1,5°C. Αυτό συχνά απλοποιείται λανθασμένα ως «κάτω από 1,5°C = ασφαλές» και «πάνω από 1,5°C = επικίνδυνο». Στην πραγματικότητα, ωστόσο, κάθε επιπλέον δέκατο του βαθμού αυξάνει τη σοβαρότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, της τήξης των πάγων και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, προειδοποιεί ο Ρόγκελι.
Η ΕΕ και η Συμφωνία του Παρισιού
Η ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη της έχουν υπογράψει και επικυρώσει τη Συμφωνία του Παρισιού και είναι απόλυτα αποφασισμένα να την εφαρμόσουν, αναφέρει στην επίσημη σελίδα του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Με την επικύρωση της συμφωνίας η ΕΕ και οι χώρες της δεσμεύονται νομικά ως προς τον στόχο της διατήρησης της θερμοκρασίας του πλανήτη εντός ασφαλών ορίων.
Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, η ΕΕ έχει δρομολογήσει, μεταξύ άλλων, τη στρατηγική για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία προβλέπει μέτρα και κανόνες για τη δραστική μείωση των εκπομπών και τη μεταβολή της οικονομίας της προκειμένου να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
Όπως ορίζεται στη συμφωνία του Παρισιού, η ΕΕ υπέβαλε τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της για μείωση των εκπομπών και τα αναπροσαρμοσμένα σχέδιά της για το κλίμα («εθνικά καθορισμένη συνεισφορά») πριν από το τέλος του 2020.
Αναπροσάρμοσε τα σχέδιά της το 2023 και δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές της έως το 2030 κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, στο πλαίσιο του στόχου επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Πηγή: in.gr / ΠΑΤΡΙΣ
