Από την Κρήτη έως την Καβάλα, τα καλοκαίρια φέρνουν πίσω τον κόσμο, ξαναζωντανεύοντας τα σπίτια, τις πλατείες και τις μνήμες
ΗΟλγα ταξιδεύει κάθε Μάιο από την Αθήνα στην Κάνεβο, ένα μικρό ορεινό χωριό του Ρεθύμνου, για να περάσει τέσσερις μήνες στο σπίτι που αφήνει ξανά κλειστό το φθινόπωρο. Η πρώτη εβδομάδα ανήκει σε μια ιεροτελεστία που απολαμβάνει να τηρεί: «Καθαρίζω το σπίτι δωμάτιο δωμάτιο. Δεν με κουράζει αυτή η διαδικασία, αντιθέτως με χαροποιεί. Είναι σαν να ξαναβρίσκω έναν φίλο και τον φροντίζω. Εκείνες τις μέρες δεν θα πάω θάλασσα. Θα αφοσιωθώ στο να γίνει το σπίτι πάλι λειτουργικό».
Τον χειμώνα, η Κάνεβος μοιάζει με τόπο ξεχασμένο. Οι μόνιμοι κάτοικοι δεν ξεπερνούν τους πενήντα, το ένα από τα δύο καφενεία και η ταβέρνα παραμένουν κλειστά, οι δρόμοι είναι άδειοι και τα βουνά σκεπάζονται από βαριά σύννεφα. «Το τοπίο είναι άγριο, αλλά και συναρπαστικό. Αν είχα παρέα, θα ερχόμουν και τότε. Αλλιώς είναι πολύ μοναχικά», λέει η Ολγα. Με το που μπαίνει όμως το καλοκαίρι, όλα αλλάζουν. Σπίτια που έμειναν κλειστά ανοίγουν, οι αυλές τους γεμίζουν καρέκλες και τραπέζια, οι δρόμοι γεμίζουν αυτοκίνητα με «ξενικές» πινακίδες. Οι μόνιμοι κάτοικοι χαίρονται με αυτή τη «μεταμόρφωση», το δεύτερο καφενείο ανοίγει τις πόρτες του, η ταβέρνα σηκώνει ρολά και μετατρέπεται και πάλι σε σημείο συνάντησης -μέχρι και καθολικούς γάμους έχει φιλοξενήσει στα λιγοστά τραπέζια της.
Τον χειμώνα βλέπεις ελάχιστα φώτα στον ορίζοντα, το καλοκαίρι όμως λάμπουν. Είναι σαν να ζωντανεύει το χωριό
Τα τελευταία χρόνια σπίτια ανακαινίζονται, παλιά ερείπια ξαναχτίζονται και η ατμόσφαιρα είναι πιο ανοιχτή και φιλόξενη σε σχέση με περασμένες δεκαετίες. «Συναντάω φίλους και συγγενείς από παλιά, με αυτούς τους ανθρώπους άλλωστε μεγάλωσα, οπότε ανυπομονώ να μάθω τα νέα τους, τι τους έφερε ο χρόνος από την τελευταία φορά που ανταμώσαμε.
Γνωρίζω όμως και νέο κόσμο. Η μια φίλη φέρνει την άλλη και δημιουργούνται καινούργιες παρέες και νέες συνήθειες», λέει η Ολγα. Το βράδυ είναι η αγαπημένη της στιγμή. «Κάθε βράδυ, πριν κοιμηθώ, βγαίνω στο μπαλκόνι και αγναντεύω. Τον χειμώνα βλέπεις ελάχιστα φώτα στον ορίζοντα, το καλοκαίρι όμως λάμπουν.
Είναι σαν να ζωντανεύει το χωριό». Κυρίως τον Αύγουστο κάθε βράδυ μοιάζει να λαμβάνει χώρα και κάτι διαφορετικό, καθώς οι πολιτιστικοί σύλλογοι των γύρω χωριών οργανώνουν πανηγύρια και εκδηλώσεις που ενώνουν τον κόσμο. «Παλιά έκαναν λίγες εκδηλώσεις, τώρα όμως ο κόσμος ανταποκρίνεται σε οτιδήποτε αφορά τον πολιτισμό. Δημιουργείται μια κοινότητα που ξέρουμε πως σε λίγους μήνες θα διαλυθεί, αλλά όσο υπάρχει, την απολαμβάνουμε στο έπακρο».
Το καφενείο του Αστραπόγιαννου λειτουργεί κάθε καλοκαίρι, δίνοντας μια επιπλέον πνοή στο χωριό Κάνεβος
Στην Ανω Κώμη της Κοζάνης, η Μαρία Τσιάγια, μόνιμη κάτοικος του χωριού, περιγράφει μια παρόμοια εμπειρία. «Μόλις κλείσουν τα σχολεία το χωριό γεμίζει, κυρίως από οικογένειες Ελλήνων που ζουν μόνιμα στο εξωτερικό.
Εχουμε ανθρώπους από Γερμανία, Καναδά, Αυστραλία και Κύπρο, που διατηρούν τα σπίτια στο χωριό και κάθε χρόνο ανανεώνουν το ραντεβού με τον τόπο των προγόνων τους». Μέσα σε λίγες μέρες, η εικόνα του χωριού αλλάζει ριζικά: παιδιά δημοτικού ξεχύνονται στους δρόμους και παίζουν μέχρι αργά, αυλές γεμίζουν φωνές και καρέκλες, τα καφενεία και τα μαγαζιά με είδη πρώτης ανάγκης δουλεύουν στο φουλ. «Αυτές τις μέρες ετοιμαζόμαστε για το μεγάλο πανηγύρι, οπότε επιστρέφουμε στα σπίτια μας 1–2 το βράδυ. Ακόμα και εκείνη την ώρα συναντάμε κόσμο έξω.
Αυτή η εικόνα είναι πρωτόγνωρη για το χωριό μας, τον χειμώνα οι δρόμοι είναι άδειοι», λέει ο Αθανάσιος Σταμκόπουλος, πρόεδρος του Μορφωτικού & Πολιτιστικού Συλλόγου Ανω Κώμης. Για να στηριχθεί αυτή η ζωντάνια, ο πολιτιστικός σύλλογος προσπαθεί να εμπλουτίσει το πρόγραμμα με εκδηλώσεις: θερινό σινεμά στην αυλή του σχολείου, πάρτι νεολαίας με DJ, σεμινάρια παραδοσιακών χορών είναι μερικές από τις δράσεις τους, ενώ σε διπλανό χωριό πραγματοποιείται σεμινάριο παραδοσιακών παιχνιδιών. «Αυτή είναι άλλωστε η εικόνα που οραματιζόμαστε για τον τόπο μας», λέει ο Παναγιώτης.
Εχουν ακριβύνει τόσο πολύ τα εισιτήρια και η διαμονή στα ελληνικά νησιά, που πλέον ακούς όλο και πιο συχνά το ίδιο: δεν πάμε καλύτερα στο χωριό που έχουμε σπίτι;
Παρόμοια είναι η εικόνα και στα ορεινά χωριά της Καβάλας, όπως η Λεκάνη, η Παλιά Καβάλα ή στον Κεχρόκαμπο, όπου η καλοκαιρινή επιστροφή των απόδημων παίρνει και άλλη διάσταση. Ο Βασίλης, μόνιμος κάτοικος της Καβάλας που κάθε καλοκαίρι συναντάει τους ξενιτεμένους φίλους του, εξηγεί πως εκτός από τη νοσταλγία παίζει ρόλο και η οικονομική διάσταση. «Εχουν ακριβύνει τόσο πολύ τα εισιτήρια και η διαμονή στα ελληνικά νησιά, που πλέον ακούς όλο και πιο συχνά το ίδιο: δεν πάμε καλύτερα στο χωριό που έχουμε σπίτι;». Η δροσιά των βουνών, σε συνδυασμό με τη σχετικά κοντινή απόσταση από τη θάλασσα, κάνει την επιλογή ακόμα πιο ελκυστική. «Τον χειμώνα, αυτά τα χωριά έχουν κόσμο μόνο τα Σαββατοκύριακα. Το καλοκαίρι όμως, γεμίζουν».
Οι περίπου δηλωμένοι 450 μόνιμοι κάτοικοι του χωριού Αγναντα πολλαπλασιάζονται, οι αυλές γεμίζουν κόσμο, και η σιωπή του χειμώνα δίνει τη θέση της σε παιδικές φωνές και δυνατές ομιλίες. Φωτογραφία: Shutterstock
Από τη μια άκρη της Ελλάδας μέχρι την άλλη, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Χωριά που μοιάζουν ακίνητα τον χειμώνα, παίρνουν ζωή για λίγο. Μια κοινωνία από απόδημους, μόνιμους και περαστικούς που δημιουργεί κοινότητες, φτιάχνει φιλίες, μοιράζεται στιγμές. Και όταν όλα αυτά σβήσουν με τον Σεπτέμβρη, μένουν οι αναμνήσεις και η ανυπομονησία για το επόμενο καλοκαίρι.
Ο,τι γίνεται στο χωριό, γίνεται το καλοκαίρι. Υπάρχουν μέρες που δεν βρίσκεις καν χώρο να κάτσεις στην καφετέρια
Στα Αγναντα των Τζουμέρκων, το χωριό του πατέρα της, η Αλεξία ζει κάθε καλοκαίρι μια σχεδόν θεαματική αλλαγή. Οι περίπου δηλωμένοι 450 μόνιμοι κάτοικοι πολλαπλασιάζονται, οι αυλές γεμίζουν κόσμο, και η σιωπή του χειμώνα δίνει τη θέση της σε παιδικές φωνές και δυνατές ομιλίες. «Ο,τι γίνεται στο χωριό, γίνεται το καλοκαίρι. Σχεδόν όλα τα σπίτια είναι γεμάτα κόσμο, ενώ έχει αυξηθεί κατακόρυφα και ο τουρισμός στην περιοχή. Υπάρχουν μέρες που δεν βρίσκεις καν χώρο να κάτσεις στην καφετέρια». Το χωριό προσαρμόζεται σε αυτόν τον νέο παλμό: σε σχεδόν καθημερινή βάση παρέχονται οργανωμένες δραστηριότητες για παιδιά, ενώ στήνονται και παραστάσεις στην πλατεία.
Στις απογευματινές βόλτες, οι ίδιοι άνθρωποι που τον χειμώνα περπατούν μόνοι στον κεντρικό δρόμο, τώρα σταματούν κάθε λίγα μέτρα για μια κουβέντα. «Πριν αποκτήσουν εγγόνια, οι γονείς μου, από τότε που πήραν σύνταξη, έμεναν εδώ από τον Μάιο μέχρι τον Νοέμβριο. Τώρα, ξέρουν ότι τους χρειαζόμαστε στην πόλη, οπότε μένουν μόνο όσο είναι κλειστά τα σχολεία. Εμείς ερχόμαστε για λιγότερες μέρες. Η αλήθεια είναι πως το χωριό πλέον έχει τόσο κόσμο που καμιά φορά νοσταλγώ την ησυχία του χειμώνα».https://www.kathimerini.gr/author/marina-karpozilou/
