Όλα τα πλάσματα εκπέμπουν φως που σβήνει όταν πεθάνουν

Πείραμα σε ζώα και φυτά καταγράφει τη δυσδιάκριτη αύρα της ζωής.

Κείμενο Βαγγέλης Πρατικάκης

Η φράση «λάμπεις Μπάμπη μου» παίρνει κυριολεκτική σημασία: από τα φυτά μέχρι τα ποντίκια και τους ανθρώπους, όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί εκπέμπουν μια αμυδρή λάμψη ορατού φωτός που σβήνει μετά τον θάνατο, επιβεβαιώνει νέα μελέτη.

Η ασθενής ακτινοβολία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον για την παρακολούθηση της πορείας ασθενειών, λένε οι ερευνητές που παρουσιάζουν τα ευρήματα στο Journal of Physical Chemistry Letters.

Όλα τα αντικείμενα γύρω μας, ζωντανά ή όχι, εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στο φάσμα του υπέρυθρου φωτός, όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει με μια θερμική κάμερα. Θεωρητικά, ο μόνος τρόπος να σταματήσει να εκπέμπει ακτινοβολία ένα αντικείμενο είναι να καταψυχθεί στο απόλυτο μηδέν.

Η νέα μελέτη δεν αφορά την υπέρυθρη ακτινοβολία των αντικειμένων αλλά το αμυδρό ορατό φως που εκπέμπεται από εσωτερικές βιολογικές διαδικασίες.

Η ακτινοβολία αυτή έχει ονομαστεί «εξαιρετικά ασθενής εκπομπή φωτονίων», ή UPE, και έχει καταγραφεί παλαιότερα και στον άνθρωπο.

Η προέλευση της UPE παραμένει ασαφής, ωστόσο οι συντάκτες της νέας μελέτης υποψιάζονται πως είναι αποτέλεσμα μεταβολικών και κυτταρικών διαδικασιών.

H ακτινοβολία που εξέπεμπαν τα ζωντανά ποντίκια (πάνω) χάθηκε μετά τη θανάτωσή τους (κάτω) Πηγή; V. Salari et al. 2025

Τα μιτοχόνδρια, τα οργανίδια των κυττάρων που παράγουν ενέργεια, απελευθερώνουν ως παραπροϊόντα ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, οι οποίες αντιδρούν με μόρια όπως οι πρωτεΐνες και τα λιπίδια. Η αλληλεπίδραση αυτή αλλάζει τα επίπεδα ενέργειας των ηλεκτρονίων στα μόρια, με αποτέλεσμα να παράγονται μερικά φωτόνια ανά δευτερόλεπτο ανά τετραγωνικό εκατοστό δέρματος.

Προφανώς η λάμψη αυτή είναι υπερβολικά αμυδρή για να γίνει άμεσα ορατή. Για να την καταγράψουν, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Καναδά ακινητοποίησαν σε ένα σκοτεινό θάλαμο τέσσερα ζωντανά ποντίκια και τα παρατήρησαν για μια ώρα με υπερευαίσθητες κάμερες.

Ακτινοβολία καταγράφηκε να πηγάζει από όλο το σώμα τους, περισσότερο όμως από τα όργανα, το κεφάλι και τις εκτεθειμένες πατούσες.

Η ακτινοβολία των φύλλων γίνεται πιο έντονη όταν τραυματιστούν (V. Salari et al. 2025)

Το πείραμα επαναλήφθηκε αφότου τα πειραματόζωα υποβλήθηκαν σε ευθανασία, με τον θάλαμο να διατηρείται σε θερμοκρασία σώματος ώστε να είναι συγκρίσιμα τα αποτελέσματα. Αυτή τη φορά, η εσωτερική λάμψη είχε σχεδόν χαθεί.

Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε όταν οι ερευνητές απεικόνισαν ζωντανά φύλλα δύο φυτών, του στενοφράγματος (Arabidopsis thaliana) και της σεφλέρα (Heptapleurum arboricola).

Στα φυτά, η ακτινοβολία γινόταν πιο έντονη όταν αυξανόταν η θερμοκρασία ή όταν οι ερευνητές προκαλούσαν τραύματα στα φύλλα, ένδειξη ότι ακτινοβολία προέρχεται όντως από μεταβολικές διεργασίες.

«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι τα τραυματισμένα τμήματα όλων των φύλων ήταν σημαντικά φωτεινότερα από τα μη τραυματισμένα τμήματα στη διάρκεια 16 ωρών απεικόνισης» γράφουν οι ερευνητές.

H εσωτερική λάμψη της ζωής, λένε οι ερευνητές, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σε ιατρικές εξετάσεις. Μια πιθανή εφαρμογή είναι ο καρκίνος, δεδομένου ότι οι όγκοι παρουσιάζουν έντονη μεταβολική δραστηριότητα.

Δυνητικά, προηγμένες κάμερες θα μπορούσαν να παρακολουθούν ακόμα και την υγεία ολόκληρων οικοσυστημάτων τη νύχτα.