Εκατομμύρια παιδιά χάνουν κάθε χρόνο τους βασικούς εμβολιασμούς. Ιλαρά, μηνιγγίτιδα και κίτρινος πυρετός είναι μερικές από τις ασθένειες που προκαλούν νέες επιδημίες.
Η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρή ανατροπή στη δημόσια υγεία, καθώς ασθένειες που θεωρούνταν σχεδόν εξαφανισμένες επιστρέφουν.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η UNICEF και η Συμμαχία για τα Εμβόλια (Gavi) προειδοποιούν ότι, χωρίς άμεση ενίσχυση των εμβολιαστικών προγραμμάτων, δεκαετίες προόδου κινδυνεύουν να χαθούν.
H προειδοποίηση έρχεται την ώρα που οι ΗΠΑ και άλλες χώρες περικόπτουν τη διεθνή βοήθεια.
Η καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η βιολόγος η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου συνοψίζουν τα ευρήματα σχετικής μελέτης στο ιατρικό περιοδικό JAMA.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιδείνωσης είναι η ιλαρά, της οποίας τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 20% μέσα σε έναν χρόνο -από 8,6 εκατομμύρια το 2022 σε 10,3 εκατομμύρια το 2023.
Η άνοδος αυτή συμπίπτει με την πτώση των ποσοστών εμβολιασμού, καθώς η κάλυψη της πρώτης δόσης του εμβολίου για την ιλαρά μειώθηκε από 86% το 2019 σε 81% το 2021, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2008.
Ανησυχητικές αυξήσεις σημειώνονται και σε άλλες ασθένειες:
Στην Αφρική, οι περιπτώσεις μηνιγγίτιδας αυξάνονται δραματικά: μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκαν πάνω από 5.500 ύποπτα κρούσματα και σχεδόν 300 θάνατοι.
Ο κίτρινος πυρετός, ο οποίος είχε περιοριστεί σημαντικά μέσω εκστρατειών εμβολιασμού, επιστρέφει δεκάδες επιβεβαιωμένα περιστατικά σε Αφρική και Λατινική Αμερική.
Ακόμη και η διφθερίτιδα, η οποία είχε ουσιαστικά εξαφανιστεί από πολλές χώρες, θεωρείται πλέον πιθανό να επανεμφανιστεί.
Το 2023, περίπου 14,5 εκατομμύρια παιδιά δεν έλαβαν καμία από τις βασικές δόσεις εμβολιασμού. Ο αριθμός παρουσιάζει σταθερή άνοδο, από 12,9 εκατομμύρια το 2019, σε 13,9 εκατομμύρια το 2022.
Περισσότερο από το 50% αυτών των παιδιών ζουν σε χώρες με ένοπλες συγκρούσεις, πολιτική αστάθεια ή ανθρωπιστικές κρίσεις, με περιορισμένη ή ανύπαρκτη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας.
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, πολλές χώρες αντιμετωπίζουν σημαντικές περικοπές στη χρηματοδότηση για την υγεία. Σύμφωνα με έκθεση του ΠΟΥ, σχεδόν οι μισές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος εμφανίζουν σοβαρές διαταραχές στα προγράμματα εμβολιασμού, στις προμήθειες εμβολίων και στη λειτουργία των μηχανισμών επιτήρησης νοσημάτων.
Η Αφρική είναι η ήπειρος που αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες ελλείψεις εμβολίων (Africa CDC)
Εμβόλια, η πιο αποδοτική επένδυση
Τα εμβόλια παραμένουν η πιο οικονομικά αποδοτική παρέμβαση στον χώρο της υγείας, καθώς σώζουν περίπου 4,2 εκατομμύρια ζωές ετησίως και προσφέρουν απόδοση επένδυσης που υπολογίζεται σε 54 δολάρια για κάθε 1 δολάριο που δαπανάται.
Παρά τις προκλήσεις, υπάρχουν και θετικά βήματα:
Η εξάλειψη της μηνιγγίτιδας τύπου Α στην Αφρική θεωρείται μια από τις μεγάλες επιτυχίες των τελευταίων ετών.
Το εμβόλιο κατά του ιού HPV, το οποίο προλαμβάνει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, κατέγραψε διπλασιασμό της κάλυψης στην Αφρική, από 21% το 2020 σε 40% το 2023.
Τα εμβόλια κατά της ελονοσίας χορηγούνται ήδη πιλοτικά σε 20 αφρικανικές χώρες, με την προοπτική να σώσουν έως και 500.000 ζωές μέχρι το 2035.
