Κάποιες φορές το να τρώμε υπερβολικά πολύ μεγάλες ποσότητες φαγητό, δεν είναι απλώς από ανάγκη – Η υπερφαγία είναι κι ένας μηχανισμός να βοηθήσουμε τον εαυτό μας όταν δεν νιώθουμε απλώς καλά.
Τα επεισόδια υπερφαγίας που κάποιοι έχουν πολλές φορές δεν οφείλεται στην λαιμαργία, αλλά λειτουργεί και ως ένας τρόμος να ελέγχουμε τα συναισθήματα μας και να διαχειριστούμε τα προσωπικά μας προβλήματα.
Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας δεν αφορά μόνο γυναίκες ή άτομα με παραπάνω κιλά. Εμφανίζεται σε ορισμένους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Πολλοί άνθρωποι μάλιστα δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από αυτή τη διαταραχή και πιστεύουν πώς απλώς δεν μπορούν να ελέγξουν την επιθυμία τους για φαγητό.
Αυτό το στίγμα όχι μόνο καθυστερεί την αναζήτηση βοήθειας, αλλά ενισχύει τον φαύλο κύκλο της ενοχής και της υπερφαγίας. Συχνά συνυπάρχει με άγχος, κατάθλιψη ή χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις το φαγητό έχει γίνει από νωρίς μέσο παρηγοριάς ή επιβράβευσης. Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας είναι μια σιωπηλή μάχη που δεν φαίνεται πάντα στο σώμα — αλλά πάντα βαραίνει την ψυχή.
Ποια είναι η διαφορά με τη λαιμαργία
Όλοι έχουμε φάει λίγο παραπάνω σε μια γιορτή ή σε στιγμές χαράς. Αυτές οι περιστασιακές υπερβολές είναι φυσιολογικές και δεν συνιστούν διαταραχή. Η λαιμαργία συχνά παρουσιάζεται σαν μια στιγμή απόλαυσης που δεν μας αφήνει να αντισταθούμε – όμως η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Πρόκειται για μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, κατά τα οποία καταναλώνεται — μέσα σε διάστημα περίπου δύο ωρών — ποσότητα φαγητού σαφώς μεγαλύτερη από αυτή που θα έτρωγαν οι περισσότεροι άνθρωποι στην ίδια περίσταση, συχνά μακριά από τα βλέμματα των άλλων, με έντονη απώλεια ελέγχου. Το άτομο δεν τρώει απλώς πολύ — νιώθει πως δεν μπορεί να σταματήσει, ακόμη κι όταν έχει ήδη χορτάσει ή αισθάνεται δυσφορία.
Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας δεν είναι λαιμαργία. Δεν αφορά την απόλαυση του φαγητού, αλλά τη χρήση του ως μηχανισμό διαχείρισης συναισθημάτων όπως το άγχος, η θλίψη ή η μοναξιά. Τα επεισόδια εμφανίζονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για τρεις μήνες και συνοδεύονται από τουλάχιστον τρία από τα εξής:
Τρώτε πολύ πιο γρήγορα από το συνηθισμένο.
Τρώτε ακόμη και όταν έχετε φτάσει σε σημείο δυσφορίας.
Καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να πεινάτε.
Επιλέγετε να φάτε μόνοι σας, νιώθοντας ντροπή για την ποσότητα.
Μετά το επεισόδιο, νιώθετε έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως ενοχή, αηδία ή θλίψη.
Το φαγητό δεν προσφέρει ανακούφιση — αντίθετα, τα επεισόδια υπερφαγίας εντείνουν το συναισθηματικό βάρος και την συναισθηματική δυσφορία. Επίσης, τα επεισόδια υπερφαγίας δεν ακολουθούνται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως πρόκληση εμετού ή υπερβολική άσκηση — πράγμα που διαφοροποιεί τη Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας από άλλες διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως η ψυχογενής βουλιμία.
Η υπερφαγία έχει επιπτώσεις και όχι μόνο στο σώμα
Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας δεν είναι απλώς θέμα βάρους. Δεν είναι απλώς μια διαταραχή που αφορά το φαγητό. Είναι μια συμπεριφορική και συναισθηματική πρόκληση που μπορεί να επηρεάσει βαθιά την ψυχική υγεία, την ποιότητα ζωής και την σωματική υγεία. Πολλοί άνθρωποι που παλεύουν με Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας βιώνουν έντονη ντροπή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση. Χάνουν το ενδιαφέρον για δραστηριότητες που άλλοτε αγαπούσαν και αποσύρονται, νιώθοντας πως «δεν αξίζουν». Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν αυτοτραυματικές συμπεριφορές ή σκέψεις αυτοκτονίας.
Σε σωματικό επίπεδο, η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών και άλλων προβλημάτων υγείας — ακόμη κι αν δεν υπάρχει εμφανής αύξηση βάρους.
Και το πιο σημαντικό: δεν είναι θέμα πειθαρχίας. Δεν διορθώνεται με δίαιτες, ενοχές ή τιμωρία. Αντιθέτως, οι αυστηρές διατροφές και η ντροπή για το σώμα συχνά επιδεινώνουν τον φαύλο κύκλο. Οι σκέψεις «από αύριο θα είμαι προσεκτικός» ή «σήμερα το κατέστρεψα, ας φάω ό,τι υπάρχει» ενισχύουν την αίσθηση αδυναμίας και την πεποίθηση ότι «δεν υπάρχει επιστροφή». Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας είναι μια διαταραχή που απαιτεί φροντίδα — όχι επίπληξη ή τιμωρία.
Μπορούμε να το «πολεμήσουμε»
Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας δεν είναι αδυναμία χαρακτήρα. Είναι μια ψυχική διαταραχή με πραγματικά αίτια, συμπτώματα και επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Όσο πιο έγκαιρα αναγνωριστεί και αντιμετωπιστεί, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες αποκατάστασης.
Η Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος, βοηθώντας το άτομο να εντοπίσει τα ερεθίσματα που πυροδοτούν την υπερφαγία, να επεξεργαστεί τα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από τη συμπεριφορά και να αναπτύξει νέες, υγιείς στρατηγικές διαχείρισης. Συχνά συνδυάζεται με διατροφική καθοδήγηση και, όταν χρειάζεται, με φαρμακευτική αγωγή, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κατάθλιψης ή έντονου άγχους.
Αν αναγνωρίζεις στον εαυτό σου επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, συναισθηματική δυσφορία μετά το φαγητό ή αίσθημα απώλειας ελέγχου, είναι σημαντικό να μιλήσεις με έναν ειδικό. Η σιωπή δεν είναι λύση. Η αναγνώριση είναι το πρώτο βήμα — και η φροντίδα είναι δικαίωμα, όχι πολυτέλεια.
Το φαγητό δεν είναι εχθρός· είναι μήνυμα. Και εσείς αξίζετε να το ακούσετε με καλοσύνη και σεβασμό.
Τι μπορούμε να κάνουμε:
Μάθετε να αναγνωρίζετε την πραγματική πείνα και να τρώτε όταν πεινάτε — όχι όταν νιώθετε άβολα.
Δώστε χρόνο στο γεύμα σας. Τρώτε αργά και σταματάτε πριν χορτάσετε πλήρως.
Κρατήστε ημερολόγιο σκέψεων και συναισθημάτων γύρω από το φαγητό.
Ζητήστε βοήθεια από νωρίς — η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν ξεκινά εγκαίρως.
ΠΗΓΗ: ΠΑΤΡΙΣ
