Υπερθέρμανση: Πλήγμα στον ευρωπαϊκό τουρισμό καθώς οι ταξιδιώτες αλλάζουν συνήθειες

Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι τουρίστες να βρεθούν εν μέσω διακοπών σε συνθήκες ακραίου καύσωνα αρχίζει να επηρεάζει σοβαρά τις διακοπές τους και ως εκ τούτου την τουριστική βιομηχανία στην Ευρώπη.

Ιωάννα Κουμπαρέλη

Μπορεί οι ακραία υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι να έχουν γίνει μια νέα κανονικότητα, ωστόσο τα κύματα καύσωνα που εξαπλώνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή τουριστική βιομηχανία, καθώς οι ταξιδιωτικές συνήθειες αλλάζουν. Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων (ETC), το 81% των Ευρωπαίων έχουν αλλάξει τα σχέδια των διακοπών τους λόγω της κλιματικής αλλαγής. Σχεδόν το ένα τρίτο από αυτούς αποφεύγουν τους θερινούς μήνες και επιλέγουν πιο ήπια κλίματα ή άλλες εποχές.

Η κλιματική αλλαγή αλλάζει το τοπίο στον τουρισμό, με την υπερθέρμανση να πλήττει κυρίως τις μεσογειακές χώρες

Ο κόσμος καλείται να προσαρμοστεί στο περιβάλλον που διαμορφώνεται από την υπερθέρμανση λόγω κλιματικής αλλαγής, σε μια ήπειρο που ιστορικά δεν είναι συνηθισμένη σε τέτοια θερμικά κύματα. Οι επιστήμονες, από την πλευρά τους, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι ευρωπαϊκές υποδομές δεν είναι κατάλληλες γι’ αυτές τις συνθήκες και ανησυχούν ιδιαίτερα για την κατάσταση των σχολείων και των νοσοκομείων.

Επιπλέον ανησυχία προκαλεί η οικονομική πίεση που ασκεί η κλιματική αλλαγή στον τουρισμό, σε συνδυασμό με τον υπερτουρισμό που πλήττει ως επί το πλείστον τις μεσογειακές χώρες. Οι ήδη επιβαρημένες τοπικές υπηρεσίες έχουν πλέον να αντιμετωπίσουν και την πρόσθετη πίεση των ασθενειών που σχετίζονται με την ακραία ζέστη.

Όπως αναφέρει άρθρο του BBC, το 2023 καταγράφηκαν πάνω από 47.000 θάνατοι στην Ευρώπη που σχετίζονται με τη ζέστη, κυρίως στον Νότο. Την προηγούμενη χρονιά, το 2022, οι θάνατοι είχαν ξεπεράσει τις 68.000. Παρότι το καλοκαίρι του 2024 ήταν λιγότερο ακραίο, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή προκαλεί πιο συχνά και έντονα κύματα καύσωνα.

Η κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζει μόνο τη θερμοκρασία. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι ισχυρότεροι κυκλώνες απειλούν παράκτια θέρετρα, ειδικά στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό. Η Μεσόγειος, βασικός προορισμός για βρετανούς τουρίστες, αντιμετωπίζει προβλήματα διάβρωσης ακτών – μία στις πέντε αμμώδεις παραλίες ενδέχεται να χαθεί ως το 2050.

Παρ’ όλα αυτά, σημειώνει το βρετανικό μέσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο τουρισμός αναδιανέμεται χρονικά και γεωγραφικά. Η Ελλάδα σημείωσε αύξηση 20% στον τουρισμό την άνοιξη του 2024 σε σχέση με το 2023, ενώ η Ισπανία κατέγραψε 10 εκατομμύρια αφίξεις μόνο τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2025. Εξ ου και τουριστικοί οργανισμοί επενδύουν πλέον στη διεύρυνση της σεζόν και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων που ενδείκνυνται και εκτός καλοκαιριού.

Όταν ο «ευεργετικός» ήλιος σκοτώνει

Οι παραθεριστές της βόρειας Ευρώπης έχουν αρχίζει να αναγνωρίζουν ότι οι αυξημένες θερμοκρασίες στους αγαπημένους τους προορισμούς στη Μεσόγειο μπορούν να καταστρέψουν τις διακοπές εξίσου αποτελεσματικά με μια δυνατή βροχή σε ένα κάμπινγκ στην Κορνουάλη, αλλά και να απειλήσουν τη ζωή τους. Ξαφνικά η επίσκεψη σε μουσεία χωρίς κλιματισμό γίνεται αφόρητα μίζερη στην απογευματινή ζέστη και τα ταξί αναγκαία ακόμα και για μικρές διαδρομές που οι τουρίστες αρέσκονται να τις κάνουν με τα πόδια. Ο ελληνικός ή ο ιταλικός ήλιος που τόσο λαχταρούν μετατρέπεται σε εμπόδιο και παράγοντα κινδύνου.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο πρόσφατος δεκαήμερος ευρωπαϊκός καύσωνας (που υποχώρησε στις αρχές Ιουλίου) προκάλεσε περισσότερους από 2.300 θανάτους σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις – επηρεάζοντας δυσανάλογα ηλικιωμένους, παιδιά, άτομα με προβλήματα υγείας και εργαζόμενους σε οικοδομές ή άλλους εργαζόμενους σε εξωτερικούς χώρους.

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της ΕΕ, ο περασμένος μήνας ήταν ο τρίτος θερμότερος Ιούνιος στον πλανήτη που έχει καταγραφεί ποτέ. Οι τουρίστες έχουν αρχίσει να αποφεύγουν τους πολυσύχναστους προορισμούς κατά τους μήνες αιχμής του καλοκαιριού και να επιλέγουν λιγότερο παραδοσιακούς, κι αυτό είναι τουλάχιστον ένα θετικό στοιχείο στην αντιμετώπιση του υπερτουρισμού.

Have you seen the June 2025 #C3S Climate Bulletin? Explore key findings in our summary covering the third-warmest June globally, record-breaking temperatures in western Europe and low sea ice cover.
🔗 https://t.co/qczFCkV6nV pic.twitter.com/663PygeWfk

— Copernicus ECMWF (@CopernicusECMWF) July 11, 2025

Μια έκθεση της McKinsey για το 2024 αποκάλυψε ότι το 80% των ταξιδιωτών επισκέπτονται μόλις το 10% των τουριστικών προορισμών του κόσμου, και υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι αυτή η μεγάλη τουριστική επισκεψιμότητα προκαλεί προβλήματα υποδομών, καταστρέφει φυσικούς και πολιτιστικούς χώρους και απογοητεύει τους κατοίκους της περιοχής.

Η ζέστη διώχνει τους τουρίστες από τον Νότο

Για τους Βρετανούς και τους Ιρλανδούς, οι διακοπές στη Νότια Ευρώπη αποτελούν πολύ αγαπημένη συνήθεια, αλλά αρκεί ένας ακραίος καύσωνας για να αλλάξουν γνώμη. Όπως αναφέρει αρθρογράφος στον Independent, «ο φίλος μου ο Κολμ οργανώνει κάθε Ιούλιο διακοπές ποδηλασίας για μια ομάδα φίλων με έδρα το Δουβλίνο και το Παρίσι. Πριν από δέκα χρόνια, έκλεινε κλασικές διακοπές με ποδήλατο, όπως το Λανζαρότε ή η Μαγιόρκα. Μια χρονιά, είχε τόση ζέστη που έπρεπε να ξεκινήσουν στις 5:00 το πρωί για να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τις μοναδικές ωφέλιμες ώρες της ημέρας για ποδηλασία. Όπως λέει, έμαθαν το μάθημά τους και τώρα πηγαίνουν σε πιο δροσερούς και λιγότερο πολυσύχναστους προορισμούς της Βόρειας Ευρώπης, μέρη όπως η Ολλανδία ή η Ελβετία».

Πράγματι, μια πρόσφατη έρευνα του παρόχου ταξιδιωτικής ασφάλισης Staysure (staysure.com) που επικαλείται η εφημερίδα αποκάλυψε ότι το 88% των ταξιδιωτών του Ηνωμένου Βασιλείου σκέφτονται να αλλάξουν τους προορισμούς των καλοκαιρινών τους διακοπών, ανησυχώντας πρωτίστως για τις ακραίες θερμοκρασίες (22% εξ αυτών) αλλά και λόγω αυξημένου κόστους (32%) και υπερτουρισμού (23%). Επιπλέον, η τάση για διακοπές εντός χώρας (staycations) κερδίζει έδαφος. Πάνω από το 50% των Βρετανών δηλώνουν πρόθυμοι να μείνουν εντός Ηνωμένου Βασιλείου λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με τη Robina Frosini, διευθύντρια ευρωπαϊκών brands, οι τουρίστες τείνουν να επιλέγουν όλο και περισσότερο τοποθεσίες με πιο δροσερό κλίμα το καλοκαίρι, ξεφεύγοντας από την καυτή ζέστη. «Δείχνουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις λιγότερο τουριστικές περιοχές της Ευρώπης, όπως η Σλοβενία, οι Αζόρες και οι λιγότερο γνωστές ακτές της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Υπάρχει επίσης ανανεωμένο ενδιαφέρον για ταξίδια στην Ευρώπη κατά τις ενδιάμεσες εποχές, π.χ. φθινοπωρινές εκδρομές σε αμπελώνες στην Τοσκάνη και το Μπορντό».

Επίσης προορισμοί όπως η Ιρλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία σημείωσαν αύξηση του αριθμού των επισκεπτών αυτό το καλοκαίρι. Η Σκανδιναβία αναδεικνύεται σε νέα «μόδα», ενώ εναλλακτικοί προορισμοί όπως η Αλβανία και η Βουλγαρία παρουσιάζουν ταχύτερη ανάπτυξη.

Το παράδειγμα της Ρόδου

Σε ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα τουριστών που αλλάζουν ταξιδιωτικές συνήθειες έπειτα από μια τραυματική εμπειρία στον «καυτό» Νότο αναφέρεται το BBC και συγκεκριμένα σε μια Βρετανίδα που βίωσε τον πανικό και το χάος στη μεγάλη φωτιά στη Ρόδο το καλοκαίρι του 2023. Η ίδια ταξίδευε με την οικογένειά της για διακοπές.

Αν και είχαν, όπως λέει, σχεδιάσει να ξεκουραστούν σε θέρετρο με κλιματισμό και πισίνα, η αποπνικτική ζέστη που ξεπερνούσε τους 40°C κατέστησε τις εξόδους ανυπόφορες. Στη συνέχεια ήρθαν οι πυρκαγιές, οι οποίες ανάγκασαν περισσότερους από 19.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν σπίτια και καταλύματα. Πλέον η οικογένειά της επιλέγει τουλάχιστον πιο δροσερούς μήνες, όπως Οκτώβριο και Μάιο, για να κάνει διακοπές.