Τρόφιμα: Τι ισχύει πραγματικά με τις ημερομηνίες λήξης;

Αρκετοί είναι οι μύθοι σχετικά με τις ημερομηνίες λήξης των τροφίμων και κατά πόσο είναι απαγορευτικά προς κατανάλωση μετά από αυτές.

Επιμέλεια Βασιλική Δρίβα

Τα τρόφιμα «περιτριγυρίζονται» από διάφορους μύθους σχετικά με την ασφάλεια κατανάλωσής τους και κατά πόσο ισχύουν οι ημερομηνίες λήξης.

Όλοι οι άνθρωποι έχουν αναρωτηθεί κατά πόσο ένα τρόφιμο που έχει ξεπεράσει για λίγο την ημερομηνία κατανάλωσης, ενδέχεται να τους προκαλέσει δηλητηρίαση ή πιο σοβαρά προβλήματα.

Οι ετικέτες ημερομηνίας είναι συχνά ασαφείς, ασυνεπείς και ίσως λίγο μπερδεμένες. Η ReFED, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση αφιερωμένη στη μείωση της σπατάλης τροφίμων, εκτιμά ότι η σύγχυση σχετικά με αυτές τις ημερομηνίες και τις φράσεις οδηγεί τους Αμερικανούς καταναλωτές να πετούν περίπου 3 δισεκατομμύρια κιλά τροφίμων ετησίως, γεγονός που ισοδυναμεί με απώλειες 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ReFED υποστηρίζει ότι η εθνική ρύθμιση για τις ετικέτες ημερομηνίας και η εκπαίδευση των καταναλωτών θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το ποσοστό των τροφίμων που πηγαίνουν στα σκουπίδια – με σοβαρές οικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες – στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο.

Προς το παρόν, υπάρχουν πολλά που πρέπει να απομυθοποιηθούν.

Τα τρόφιμα πρέπει να πετιούνται μόλις περάσει η ημερομηνία λήξης;

«Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι οι ημερομηνίες των τροφίμων αφορούν την ασφάλεια των τροφίμων», δήλωσε η πρόεδρος της ReFED, Ντέινα Γκούντερς. «Αλλά για τη συντριπτική πλειοψηφία των τροφίμων, οι ημερομηνίες αυτές αφορούν στην πραγματικότητα μόνο την ποιότητα».

Τι συμβαίνει λοιπόν μετά το πέρας της αναγραφόμενης ημερομηνίας; Αν περιμένετε αρκετά, τα περισσότερα ευπαθή προϊόντα προφανώς θα χαλάσουν, ενώ τα περισσότερα προϊόντα που διατηρούνται στο ράφι θα υποβαθμιστούν φυσικά, κάτι που μπορεί να πάρει πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, οι γεύσεις και τα χρώματα μπορεί να ξεθωριάσουν. Τα παλιά αμύγδαλα, για παράδειγμα, δεν θα έχουν κατακλυστεί από βακτήρια, αλλά θα έχουν αλλοιωμένη γεύση καθώς τα έλαιά τους θα διασπώνται. Τα όξινα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το γιαούρτι και η ξινή κρέμα, είναι αφιλόξενα στα επικίνδυνα βακτήρια, αλλά μπορεί να γίνουν πιο ξινά με την πάροδο του χρόνου (μπορεί επίσης να διαπιστώσετε εμφανή αλλοίωση, όπως μούχλα, αφού ένα ανοιχτό δοχείο γιαουρτιού μείνει για λίγο στο ψυγείο). Το σωστά ψυγμένο παστεριωμένο γάλα μπορεί να είναι εντάξει μετά την ημερομηνία λήξης του, αλλά τελικά θα αναπτύξει δυσάρεστες οσμές και γεύσεις, υποστηρίζει η Washington Post.

Έτσι, στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορείτε να επιθεωρείτε, να μυρίζετε και, όπου είναι λογικό, να δοκιμάζετε τα τρόφιμα μετά την προκαθορισμένη διάρκεια ζωής τους για να διαπιστώσετε αν εξακολουθούν να είναι αρκετά καλά για εσάς.

Είναι αξιόλογες οι αισθήσεις μας να κρίνουν κατά πόσο ένα τρόφιμο είναι καλό να καταναλωθεί;

Ορισμένα υγρά τρόφιμα που σερβίρονται κατευθείαν από το ψυγείο μπορεί να φιλοξενούν επικίνδυνα βακτήρια, τα οποία με την πάροδο του χρόνου μπορούν να αναπτυχθούν σε μολυσματικά επίπεδα, ακόμη και υπό ψύξη, ακόμη και αν το τρόφιμο εξακολουθεί να φαίνεται και να μυρίζει καλά. Αυτά τα τρόφιμα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γι’ αυτό και η Γκούντερς προτείνει να ακολουθούμε στις ημερομηνίες που αναγράφονται στα τρόφιμα, όπως τα αλλαντικά, τα οποία οι έγκυες καλούνται να αποφεύγουν.

Η Κάθι Γκλας, η οποία συνταξιοδοτήθηκε πρόσφατα ως αναπληρώτρια διευθύντρια στο Ινστιτούτο Ερευνών Τροφίμων του Πανεπιστημίου του Wisconsin στο Madison, δήλωσε ότι τηρεί τις ημερομηνίες λήξης και άλλες οδηγίες αποθήκευσης (όπως η ιδανική θερμοκρασία) σε προϊόντα που διατηρούνται στο ψυγείο, ιδίως σε εκείνα που έχουν σχεδιαστεί για να καταναλώνονται κρύα. «Πολλοί κατασκευαστές έχουν ερευνήσει την αλλοίωση έναντι της ασφάλειας για να καθορίσουν αυτές τις ημερομηνίες», δήλωσε. Σε αυτά τα προϊόντα που διατηρούνται στο ψυγείο, είπε ότι η φράση «ανάλωση μέχρι» σηματοδοτεί ότι «έχουν κάνει τις μελέτες τους για να αποδείξουν ότι αν το χρησιμοποιήσετε μέχρι τη συγκεκριμένη ημερομηνία και το διατηρήσετε σε καλή θερμοκρασία ψυγείου, θα πρέπει να είναι ασφαλές».

«Δεν είναι σαν να πρόκειται να εκραγεί στο ψυγείο σας κατά την ημερομηνία λήξης», δήλωσε η Γκλας, το έργο της οποίας περιελάμβανε τη δοκιμή των ικανοτήτων των παθογόνων μικροοργανισμών να αναπτύσσονται σε διάφορα τρόφιμα σε συνθήκες που προσομοιάζουν τις κουζίνες των καταναλωτών. Αλλά, είπε, η προσοχή είναι δικαιολογημένη, ειδικά για άτομα με λιγότερο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορείτε επίσης να σταματήσετε το ‘ρολόι΄αλλοίωσης καταψύχοντας το φαγητό ή, αν είστε στο μεταίχμιο, να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο μαγειρεύοντας, ας πούμε, στήθος γαλοπούλας, στους 165 βαθμούς και άνω.

Φυσικά, ενδέχεται να συναντήσετε την ένδειξη «ανάλωση μέχρι» σε προϊόντα που δεν απαιτούν ιδιαίτερες προφυλάξεις.

Τι ισχύει σε εθνικό επίπεδο για τις ημερομηνίες κατανάλωσης

Οι φράσεις «ανάλωση μέχρι», «λήγει στις» ή οποιαδήποτε άλλη από τις αντίστοιχες φράσεις που μπορεί να δείτε να αναγράφονται στα τρόφιμά σας δεν έχουν επίσημους ορισμούς. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απαιτεί ημερομηνία «λήξης» μόνο για τα βρεφικά γάλατα (η ημερομηνία είναι το τελευταίο σημείο στο οποίο ο κατασκευαστής εγγυάται το θρεπτικό περιεχόμενο- τα θρεπτικά συστατικά τελικά υποβαθμίζονται).

Ελλείψει ευρείας ομοσπονδιακής ρύθμισης, ένα συνονθύλευμα πολιτειακών και τοπικών νόμων, μερικοί από τους οποίους αντιφάσκουν μεταξύ τους και στέλνουν καλά τρόφιμα στα σκουπίδια, διέπει τις ετικέτες ημερομηνίας σε διάφορα τρόφιμα. Στη Μοντάνα των ΗΠΑ, για παράδειγμα, το γάλα πρέπει να φέρει ημερομηνία λήξης 12 ημέρες μετά την παστερίωση, παρόλο που το γάλα συνήθως διαρκεί περισσότερο. Μετά από αυτό, τα καταστήματα δεν μπορούν να το πουλήσουν νόμιμα.

Οι υποστηρικτές θέλουν να καταργήσουν τις ημερομηνίες «λήξης» που εμφανίζονται στον καταναλωτή και να περιορίσουν τους κατασκευαστές στις ημερομηνίες «καλύτερο αν χρησιμοποιηθεί μέχρι» για την ποιότητα και «χρήση μέχρι» για την ασφάλεια.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της Washington Post, το επόμενο έτος τίθεται σε ισχύ ένας νέος νόμος της Καλιφόρνιας που απλοποιεί τις ετικέτες ημερομηνίας που απευθύνονται στον καταναλωτή με το δυαδικό σύστημα «καλύτερο αν χρησιμοποιηθεί από»/«λήξη χρήσης», ενώ η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων και το Υπουργείο Γεωργίας ολοκλήρωσαν πρόσφατα μια περίοδο δημόσιων σχολίων σχετικά με τη χρονολόγηση των τροφίμων.

«Οι άνθρωποι σπαταλούν χρήματα κάθε μέρα πετώντας τρόφιμα που θα μπορούσαν να καταναλώσουν», δήλωσε η Μπρόαντ Λέιμπ. Οι άνθρωποι θα πρέπει «να έχουν την ελευθερία να λένε: ‘Η ημερομηνία πέρασε, αλλά αυτό εξακολουθεί να φαίνεται και να μυρίζει καλά’. … Και για τον μικρό αριθμό τροφίμων όπου πράγματι υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια, η μη ύπαρξη αυτών των προτύπων κάνει επίσης τους ανθρώπους να παίρνουν ενδεχομένως επιπλέον ρίσκο».

Η αξία της ημερομηνίας λήξης

Οι εταιρείες προσδιορίζουν τη διάρκεια ζωής με διάφορους τρόπους, από αυστηρή αρχική έρευνα έως τη στήριξη σε δεδομένα παρελθόντων προϊόντων ή σε έννοιες της επιστήμης των τροφίμων, ή ακόμη και σε παράπονα των καταναλωτών και τεκμηριωμένες εικασίες. Ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία καταλήγει στην ημερομηνία, αυτή μπορεί να είναι πολύ συντηρητική, με πολλή αξιοπρεπή ποιοτική διάρκεια ζωής να απομένει, ή μπορεί να παρατηρήσετε ότι το προϊόν φθίνει γρήγορα μετά την ημερομηνία. Ερμηνεύστε τις ημερομηνίες στα τρόφιμα που διατηρούνται στο ράφι ως το τελευταίο σημείο στο οποίο ο κατασκευαστής εγγυάται την ποιότητα.

Στην Nature’s Path Organic Foods, η Λίνσεϊ Χέρμαν, αναπληρώτρια αντιπρόεδρος έρευνας και ανάπτυξης, δήλωσε ότι οι ακριβείς ετικέτες ημερομηνίας αποτελούν προτεραιότητα για να παραμείνουν οι πελάτες ευχαριστημένοι. Οι υπάλληλοι της εταιρείας πρωινού και σνακ πραγματοποιούν εβδομαδιαίες τυφλές δοκιμές γεύσης σε προϊόντα που αποθηκεύονται σε διάφορες συνθήκες για διάφορες χρονικές περιόδους. Όταν αρκετοί άνθρωποι εντοπίζουν μια αξιοσημείωτη ποιοτική ολίσθηση, καθορίζεται η διάρκεια ζωής. Ενώ πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα τρόφιμο γερνάει, η Χέρμαν δήλωσε ότι οι αλεσμένοι σπόροι και οι ξηροί καρποί, των οποίων τα πιο υγιεινά λίπη διασπώνται σχετικά γρήγορα, συχνά συρρικνώνουν τη διάρκεια ζωής στο ράφι.

Μόλις περάσει η ημερομηνία λήξης, η Χέρμαν προτρέπει τους καταναλωτές να χρησιμοποιούν την κρίση τους. «Ίσως το αποθηκεύσατε σε δροσερό, σκοτεινό μέρος, ώστε να είναι σε άριστη κατάσταση και να έχει μεγάλη διάρκεια ζωής», είπε, σημειώνοντας ότι η αποθήκευση κοντά σε πηγές θερμότητας, όπως η σόμπα, μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση. Αλλά, τόνισε, ότι αν πάρετε μια ‘χημική’ μυρωδιά από αυτά τα έλαια, «δεν θα σας συνιστούσα να το φάτε».

Κάποιες ημερομηνίες μπορεί να είναι πιο σημαντικές από άλλες, αλλά θα έλεγα ότι αξίζει να τους δίνετε προσοχή για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να τρώει ό,τι έχει. Τελικά, τρώγοντας τα τρόφιμα που υπάρχουν ήδη στην κουζίνα σας και αγοράζοντας λιγότερα στο κατάστημα θα σας βοηθήσει να μειώσετε τα απορρίμματα τροφίμων, να εξοικονομήσετε χρήματα και να τρώτε πιο φρέσκα τρόφιμα.