H Ευρώπη περιλαμβάνεται στις ζώνες «μεγα-ξηρασίας» που εξαπλώνονται και απειλούν δισεκατομμύρια ανθρώπους. Για την αποκατάσταση της ισορροπίας θα χρειαστούν αιώνες ή χιλιετίες.
H κλιματική αλλαγή και η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων στεγνώνουν τις ηπείρους του πλανήτη με «πρωτοφανή» ταχύτητα, επιβεβαιώνουν δορυφορικές μετρήσεις των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Τέσσερις περιοχές «μεγα-ξηρασίας» σχηματίζονται στο βόρειο ημισφαίριο και απειλούν το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης προειδοποιούν οι ερευνητές.
Η μελέτη που δημοσιεύεται στο Science Advances διαπιστώνει ότι οι περιοχές που πλήττονται από λειψυδρία επεκτείνονται κάθε χρόνο με ρυθμό που ξεπερνά κατά τρεις και πλέον φορές την έκταση της Ελλάδας.
«Οδεύουμε προς χρεοκοπία γλυκού νερού»
Χωρίς δραστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και τη διαχείριση του νερού, προειδοποιούν οι ερευνητές, ο πλανήτης αντιμετωπίζει σοβαρές συνέπειες στην παροχή πόσιμου νερού, τη γεωργία, την άνοδο της στάθμης των ωκεανών και την παγκόσμια πολιτική σταθερότητα.
Τα ευρήματα αυτά στέλνουν ίσως την πιο ηχηρή μέχρι σήμερα προειδοποίηση για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στους υδατικούς πόρους» σχολίασε ο Τζέι Φαμιλιέτι του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, κύριος ερευνητής της μελέτης στην οποία συμμετείχαν επίσης ειδικοί της NASA, του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια (Caltech) και άλλων ιδρυμάτων.
Παταπόταμοι του Αμαζονίου στέρεψαν για πρώτη φορά στην μεγάλη ξηρασία που έπληξε τη Βραζιλία το 2023 (Reuters)
Βαρυτικές μετρήσεις
Η μελέτη εξετάζει δεδομένα των δορυφόρων GRACE της NASA, οι οποίοι μετρούσαν ανεπαίσθητες, τοπικές διακυμάνσεις του γήινου βαρυτικού πεδίου, από τις οποίες μπορεί να υπολογιστεί η ανακατανομή μάζας στον πλανήτη λόγω της μετατόπισης νερού.
Η μεγάλη ερευνητική ομάδα εκτίμησε έτσι τη μεταβολή του νερού που συγκρατείται στην ξηρά, δηλαδή τα υπόγεια ύδατα, την υγρασία του εδάφους και της βλάστησης, το χιόνι και τον πάγο.
Το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε 101 χώρες που χάνουν νερό τα τελευταία 22 χρόνια
Η ανάλυση διαπιστώνει ανησυχητικές απώλειες από το 2002 έως σήμερα. Ένα σημαντικό εύρημα είναι το μεγαλύτερο μέρος της απώλειας, 68%, προέρχεται από την υπεράντληση υπόγειων υδάτων, και όχι από το λιώσιμο των πολικών και ορεινών παγετώνων όπως θα περίμενε κανείς.
Και το νερό που χάνεται καταλήγει τελικά στους ωκεανούς, όπου επιταχύνει την άνοδο της στάθμης.
Αγόρι στο Σουδάν πίνει νερό από πηγάδι. Τα υπόγεια ύδατα στερεύουν (Water for South Sudan)
«Είναι εντυπωσιακό το πόσο μη ανανεώσιμο νερό χάνουμε» σχολίασε ο Χρίσικες Τσαντανπουκάρ του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης. «Οι παγετώνες και τα υπόγεια ύδατα είναι ένα είδος αρχαίας παρακαταθήκης. Αντί να τα χρησιμοποιούμε μόνο σε περιόδους ανάγκης, όπως μια παρατεταμένη ξηρασία, τα θεωρούμε δεδομένα».
«Επιπλέον, δεν καταβάλλουμε προσπάθειες να ανανεώσουμε τους υπόγειους υδροφορείς στη διάρκεια υγρών ετών και οδεύουμε έτσι προς χρεοκοπία γλυκού νερού» προειδοποίησε ο ερευνητής.
Οι επιπτώσεις θα είναι βαρύτατες, δεδομένου ότι το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε 101 χώρες που χάνουν νερό τα τελευταία 22 χρόνια. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται για τα επόμενα 50 με 60 χρόνια, την ώρα που η διαθεσιμότητα γλυκού νερού πέφτει.
«Οι συνέπειες της συνεχιζόμενης κατάχρησης υπόγειων υδάτων θα μπορούσε να υπονομεύσει τη διατροφική ασφάλεια δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο» τόνισε ο Φαμιλιέτι. «Απαιτείται επείγουσα δράση για την ασφάλεια νερού.
Ρεκόρ χαμηλής στάθμης στον ποταμό Βίστουλα της Πολωνίας στις 3 Ιουλίου 2025 (Reuters)
Ανατροπή
Η ανάλυση έδειξε ότι η ξηρά άρχισε να στεγνώνει απότομα μετά το 2014, το οποίο ήταν ιδιαίτερα θερμό λόγω του φαινομένου Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό. Το εύρημα αυτό δείχνει να επιβεβαιώνει περυσινή μελέτη της NASA, σύμφωνα με την οποία η συνολική ποσότητα γλυκού νερού στη Γη άρχισε να πέφτει απότομα από τον Μάιο του 2014 και έκτοτε παραμένει σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα.
Η λειψυδρία θα επιφέρει «τεράστιο» κόστος στις μελλοντικές γενιές
Και μια άλλη μελέτη του 2024 προειδοποιούσε ότι τα πηγάδια σε όλο τον κόσμο στερεύουν με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα τα τελευταία 40 χρόνια, καθώς η ζέστη της κλιματικής αλλαγής αναγκάζει τους αγρότες να αντλούν όλο και περισσότερο νερό.
Η νέα ανάλυση αποκαλύπτει και μια ανατροπή που συνέβη μετά το 2014, όταν το βόρειο ημισφαίριο έγινε ξηρότερο από το νότιο.
Ένας βασικός παράγοντας πίσω από την ξήρανση των ηπείρων είναι οι όλο και συχνότερες και εντονότερες ξηρασίας στα μέσα γεωγραφικά πλάτη του βορείου ημισφαιρίου, για παράδειγμα στην Ευρώπη. Η απώλεια πάγου στον Καναδά και τη Ρωσία επίσης συνέτεινε στην αναστροφή.
Τέσσερις ζώνες «μεγα-ξηρασίας» έχουν πλέον σχηματιστεί στο βόρειο ημισφαίριο:
Στα νοτιοδυτικά των ΗΠΑ και την Κεντρική Αμερική
Στην Αλάσκα και τον Βόρειο Καναδά
Στη Βόρεια Ρωσία
Σε ολόκληρη την Ευρασία, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή
